Het duurt nog tot het voorjaar van 2025 voordat er een herstelplan op tafel ligt voor de gemaakte fouten bij het UWV. De start bestaat uit een onafhankelijk, extern onderzoek naar alle problemen met het vaststellen van de WIA-uitkeringen en de gevolgen daarvan voor de uitkeringsgerechtigden en andere betrokkenen. De Tweede Kamer heeft daartoe gisteren een motie van Ilse Saris (NSC) aangenomen.
De rapportage hierover wordt openbaar. De Kamer hoopt dat straks eindelijk duidelijk wordt wat er precies is misgegaan. UWV zelf heeft er een handje van om naar buiten toe een beeld te scheppen dat niet overeenkomt met de werkelijkheid. Volgens Kamerlid Bart van Kent (SP) heeft UWV jarenlang informatie achtergehouden en de Kamer onvolledig geïnformeerd. Dit gebeurde ook in de knelpuntenbrieven en op andere momenten waarop de instantie wel degelijk aan de bel had kunnen trekken.
Volgens het PVV-kamerlid Edgar Mulder weet UWV sinds 2006 dat het fouten maakt met de WIA-uitkeringen. ‘Dat zijn fouten die van invloed zijn op de levens van mensen. Voor zover we nu weten, heeft het UWV dus niets gedaan om die fouten te herstellen. Wel lag er een hersteloperatie klaar. Dat dan weer wel. Maar daar stond niet echt in hoe de fouten hersteld werden. Het was een plan waarin ze zich voornamelijk druk maakten om zichzelf.’ Mulder vindt dat de Kamer pas over oplossingen moet gaan praten als bekend is wat er echt aan de hand is. ‘Dat geldt niet alleen voor deze zaak, maar voor alles wat er binnen het UWV speelt.’
Volgens hem is er sprake van een slecht werkende organisatie met daarin misschien een heleboel rot waardoor men zaken binnenskamers heeft gehouden en geweigerd heeft om opening van zaken te geven. UWV verschuilt zich steeds achter de complexiteit van de wetgeving, maar Mulder concludeerde dat de problemen in de organisatie van het UWV zelf liggen.
Doorschemeren
Minister Eddy van Hijum (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) was voorzichtig in zijn reactie. Hij liet doorschemeren dat UWV een cultuur heeft waarin zaken in de doofpot worden gestopt. Er moet meer openheid komen over problemen die er zijn.
Het CDA-kamerlid Inge van Dijk heeft geen hoop dat de ict-systemen van UWV kunnen bijdragen aan het herstellen van de gemaakte fouten met de hoogte van de WIA-uitkeringen. Deze systeem zijn alleen bruikbaar voor regulier werk, aldus Van Dijk. Dit sluit aan bij de constatering van voormalig ict-hoogleraar Daan Rijsenbrij dat het functioneel ontwerp van deze systemen tekortschiet. Volgens hem is het verweer van UWV dat de wetten en regels zo complex zijn, een afleidingsmanoeuvre om het eigen falen te bedekken. Bizar is volgens hem dat de hele werkstroom rond WIA-aanvragen niet in een logisch schema is vastgelegd zoals het UWV volhoudt. Volgens Rijsenbrij past dit manco in het beeld dat UWV niet alleen op de it, maar op de hele organisatie de greep aan het verliezen is. Rijsenbrij pleit voor een harde ingreep , mogelijk zelfs de onder curatelestelling van de UWV-top.
De motie Saris vraagt om een onderzoek naar alle problemen bij het UWV. Rijsenbrij vraagt zich af of ook de vele strategische studies over de it van UWV nu eindelijk boven water komen. UWV had bijna twee jaar geleden liefst acht adviesbureaus, waaronder McKinsey, EY, Gartner en KPMG, opdracht gegeven hier onderzoek naar te doen. Rijsenbrij verzocht via Wet Open Overheid om openbaarmaking van deze studies, maar kreeg nul op het rekest.
“acht adviesbureaus” blijkbaar die zich tegelijkertijd er mee bezig houden.
Alleen resultaten worden niet bekend gemaakt.
Misschien was het advies wel nog grondigere extra vervolgstudies door onderaannemer onderzoekbureaus. Budget zat en iedere vertraging is welkom. Als er tegenstrijdige conclusies uitkomen speelt dat ook in de kaart. Daarmee kun je aantonen dat het allemaal toch wel erg complex is 🙂
Verder kan een crisussituatie worden uitgeroepen. Wettelijk basis maakt niet uit. Het voelt als een crisis zeg je dan als bewindsvoerder. En dan iemand het land uitzetten, via een tweet van Wilders. Gewoon omdat het leuk is.