Het Rijk is van plan bijna zeventig miljoen euro te reserveren voor de bouw van een grote artificiële intelligence (ai)-fabriek in Groningen. Dit bedrag komt boven op de maximaal zestig miljoen euro die de regio Groningen en Noord-Drenthe eerder heeft toegezegd.
Dit blijkt uit een brief van het kabinet aan de Tweede Kamer. Daarnaast is er een Europese aanvraag voor cofinanciering van zeventig miljoen ingediend bij EuroHPC, het Europese samenwerkingsverband voor supercomputing. Daarmee kan de totale investering op tweehonderd miljoen uitkomen. In allerlei ai-programma’s inclusief de ai-fabriek investeert het kabinet in totaal ruim een half miljard euro.
Stichting Nederlandse AI-fabriek
Initiatiefnemer voor de Groningse ai-fabriek is de Stichting Nederlandse AI-fabriek, waarachter de ict-coöperatie Surf, TNO, de Nederlandse AI Coalitie (AIC4NL) en het regionale verband Samenwerking Noord staan.
De Nederlandse ai-fabriek vormt een combinatie van een datacenter en een kenniscentrum met medewerkers ter ondersteuning van gebruikers. Deze ai-faciliteit moet een broedplaats worden voor innovatie in sectoren zoals zorg, landbouw, defensie en energie. De verwachting is dat het expertisecentrum medio 2026 operationeel is, met een supercomputer die begin 2027 volledig draait.
De stichting streeft naar open toegang voor het mkb, kennisinstellingen en overheid, gericht op maatschappelijke opgaven. De komende maanden wordt bekeken hoe de ai-fabriek het beste kan aansluiten op bestaande en nieuwe initiatieven op het gebied van digitale infrastructuur en ai, zowel nationaal als Europees.
AI Gigafactory?
Daar kan ook AI Gigafactory.nl bij horen, een privaat initiatief dat Nederland op de kaart wil zetten binnen een Europees netwerk van ai-rekencentra. Hierachter zit Han de Groot, mede-oprichter van GTDC (thans bekend als Switch Datacenter Development) en zijn Family Office. Hij wist Eneco aan te trekken als strategisch energiepartner. Een groot aantal bedrijven en financiële instellingen, waaronder ING, ABN Amro, Achmea en Invest-NL, hebben steun toegezegd. Maar de financiering, die op zo’n 5 miljard euro wordt geraamd, moet nog rondkomen. Dit plan steekt qua ambities de Groningse ai-fabriek naar de kroon. Gedacht wordt aan een veel grotere omvang, terwijl de doelgroep bestaat uit grotere ondernemingen die modellen willen draaien met een niet-experimenteel karakter.
Dit consortium heeft onlangs een formeel voorstel ingediend voor een Europese AI-Gigafactory bij de Europese Commissie. De Groot denkt veel internationaal kapitaal en private partners te kunnen aantrekken. Een belangrijk deel van de financiering zou moeten komen van het EU-programma InvestAI, dat twintig miljard euro wil mobiliseren. Als vestigingsplaats kiest deze coalitie voor een locatie in de Randstad Holland met directe toegang tot windenergie op de Noordzee. Zo’n aanlandingspunt en de nabijheid van een flexibele backup-energiecentrale kunnen de belasting van het stroomnet tot een minimum beperken.
