In Nederland praten we vaak over openbaar vervoer in termen van kosten: de prijs van een treinkaartje, de investeringen in spoorinfrastructuur, of de economische impact van vertragingen. Maar zelden staan we stil bij wat het OV werkelijk betekent voor onze samenleving, ons milieu en ons dagelijks leven.
Een maatschappelijke koploper
Recent is de maatschappelijke betekenis van NS in kaart gebracht d.m.v. de “Futureproof Index”; een maatstaf ontwikkeld door wetenschappers van o.a. de Erasmus Universiteit en Nyenrode Business Universiteit. Deze index meet niet alleen financiële prestaties van bedrijven, maar zet ook maatschappelijke en ecologische effecten om in economische waarde.
Het resultaat voor NS is indrukwekkend: een futureproofing ratio van 11,3. Ter vergelijking: het hoogste gemiddelde in de AEX Futureproof Index (Philips) ligt op 4,3. Dit benadrukt nog eens hoe NS als vervoerder bijdraagt aan sociale inclusie, leefbaarheid én economische vitaliteit. Voor ons als cybersecurityspecialisten is dit vaak onderdeel van de purpose waarom we hier werken.
De dreigingen nemen toe
Tegelijkertijd is er het besef dat het waarborgen van deze maatschappelijke meerwaarde alleen kan als onze kritieke infrastructuur sterk en weerbaar is. Het spoor, als zenuwstelsel van onze mobiliteit en economie, kampt met groeiende risico’s. Hybride dreigingen zijn een werkelijkheid: cyberaanvallen, sabotage en fysieke bedreigingen nemen toe in frequentie en complexiteit. Daarbij zorgen ook menselijke fouten, systeemstoringen én klimaatverandering voor risico’s die het functioneren van het spoor kunnen ontwrichten.
De recente impactanalyse van het Overlegorgaan Fysieke Leefomgeving (OFL) laat zien dat ons spoorsysteem jarenlang vooral is ingericht op efficiëntie en stiptheid, en onvoldoende is voorbereid op deze nieuwe vormen van dreiging. Tegelijkertijd groeit de druk op het spoor door bv nieuwe vraagstukken als de toename van militair transport binnen NAVO-verplichtingen. De conclusie was duidelijk: onze infrastructuur moet robuuster.
Van veerkracht naar anti-fragiliteit
Traditioneel spreken we dan vaak over veerkracht (resilience) als de oplossing voor boven genoemde problemen. Systemen die na een aanval of storing terugveren naar hun oorspronkelijke staat. Maar is dat voldoende?
Veerkracht is vaak slechts een terugkeer naar een baseline die eigenlijk kwetsbaar blijft. Eén van de nieuwe strategische visies die we bij NS-cybersecurity verkennen is het concept “anti-fragility”: een concept waarin systemen niet alleen overleven, maar verbeteren door stress en veranderingen.
Cybersecurity is een reis, niet een bestemming
De nominatie voor de Computable Award is een mooie erkenning voor de waarde van onze cybersecurityvisie en -strategie en de belangrijke stappen die al zijn gezet op het gebied van digitale veiligheid in NS. Maar samen met de ketenpartners, NCSC en veiligheidsdiensten blijft NS-cybersecurity verder werken aan een gezamenlijke strategie om de weerbaarheid van het spoor duurzaam te versterken. Dat betekent o.a. investeringen in slimme detectiesystemen, verbeterd toegangsbeheer, en het vergroten van het herstelvermogen bij incidenten. Dat alles is geen theoretisch streven is, maar een dagelijks commitment. Reizigers moeten kunnen rekenen op veilig en betrouwbaar vervoer, ook in moeilijke tijden. Want een sterk, goed verbonden en beveiligd spoorsysteem ondersteunt niet alleen de mobiliteit van miljoenen reizigers, maar heeft dus ook brede maatschappelijke economische waarde. En daar doen we het voor.
