Marc Salomon (UvA) waarschuwt: Amerikaanse anti-boycotwet bedreigt r&d in quantum, chips, ai en medische innovatie
De eerste Amerikaanse boycot door de staat Florida van Nederlandse universiteiten kan grote impact krijgen op onze techsector. Met name r&d op gebied van chips, quantum computing, fotonica en ai-ontwikkeling loopt gevaar.
Een aantal Amerikaanse staten is begonnen om betrokken universiteiten op een zwarte lijst te zetten. Deze Amerikaanse anti-boycot is een reactie op het opschorten van samenwerking met Israëlische instellingen door Nederlandse universiteiten. Het eerste voorbeeld is Florida, een staat die de TU Eindhoven, TU Delft, Universiteit van Tilburg, Erasmus Universiteit Rotterdam, Universiteit Utrecht, Radboud Universiteit en de Universiteit van Amsterdam op de zwarte lijst heeft geplaatst.
Boycots
Ook andere staten zijn van plan hun anti-boycot-wetgeving richting Nederland toe te passen. De zogenoemde anti-BDS-wetgeving (Boycot, Desinvestering en Sancties) die in een kleine dertig staten geldt, verbiedt Amerikaanse overheidsinstanties samen te werken met organisaties die Israël boycotten
Bedrijven, die samenwerken met instellingen op de lijst, kunnen worden uitgesloten van overheidsopdrachten. Dit betekent dat ze uiterst voorzichtig zullen worden in de samenwerking met de betreffende universiteiten. Daarnaast mogen publieke universiteiten in Florida niet meer samenwerken. Dit kan leiden tot beperkingen in onderzoek, uitwisselingen van studenten en toegang tot conferenties.
Waarschuwing
Marc Salomon, decaan van de Amsterdam Business School en hoogleraar Besliskunde aan de Universiteit van Amsterdam, waarschuwt voor deze internationale repercussies. Als de zwarte lijst in Florida zich uitbreidt tot andere staten acht hij het zelfs mogelijk dat Amerikaanse serviceproviders als Microsoft, Google, Amazon Web Services, Nvidia en Qualcomm niet meer aan wetenschappelijke instellingen in Nederland gaan leveren. Dat kan de hele academische wereld diep treffen.
Als decaan van de Amsterdam Business School ijvert Salomon voor een combinatie van klassieke bedrijfskundige studies met tech, ai en ondernemerschap. Hij vreest nu voor het lot van vele ‘life sciences’-projecten. Zelfs medische behandelingen waarbij Amerikaanse bedrijven zijn betrokken, lopen gevaar; niet direct maar mogelijk wel op lange termijn als de boycotmaatregelen escaleren. Op de lijst in Florida staan momenteel nog geen academische ziekenhuizen.
Impact
Hoe de Amerikaanse anti-BDS-wetgeving gaat uitwerken, hangt volgens Marc Salomon sterk af van de staat waar de maatregelen worden genomen en de handhaving daarvan. Maar de impact kan aanzienlijk zijn.
Vooral op gebied van chips en it werken Nederlandse en Amerikaanse academische instellingen en bedrijven nauw samen. Chipmachinefabrikant ASML onderhoudt diepe banden met afnemers als Intel en Nvidia die profiteren van de research die de TU Eindhoven doet. De TU Delft wisselt veel kennis uit met MIT en Stanford op gebied van quantum computing, chip-architectuur en hardware. Het Delftse QuTech werkt nauw samen met IBM en Google bij de ontwikkeling van quantum chips.
Want nu dreigt een spiraal met alleen maar verliezers
Volgens Marc Salomon markeert de eerste Amerikaanse boycot van Nederlandse universiteiten het begin van een neerwaartse spiraal. Daarin worden studenten, onderzoekers en samenlevingen de dupe. Wetenschap floreert volgens hem bij open samenwerking, niet bij uitsluiting.
Hoewel hij erkent dat ethische reflectie belangrijk is, stelt hij dat boycots vaak leiden tot polarisatie, isolement en minder dialoog, in plaats van vrede en begrip. ‘Het verleden laat zien dat dit alleen maar negatieve effecten heeft.’ Hij roept op tot bruggenbouw in plaats van muren op te trekken. Alleen zo blijven academische vrijheid en internationale samenwerking gewaarborgd. Want nu dreigt een spiraal met alleen maar verliezers.
