Digital twins zijn digitale kopieën van alledaagse voorwerpen die verbonden zijn met internet. Ze zijn populair in verhalen over persoonlijke internetassistenten, slimme steden, logistieke processen en in de wereld van duurzame energie. Toepassingen vind je op het gebied van onderhoud (assetmanagement). De gegevens van een voorwerp, zoals een brug of een lantaarnpaal worden vastgelegd in hun digital twin.
Echter, terwijl dit fenomeen zijn hoogtepunt nog niet heeft bereikt, is het al weer op z’n retour. Ja, dat leest u goed: Microsoft heeft het over een digital twin-platform, General Electric voorziet alle windmolens ervan en logistieke ketens zitten midden in hun industrie 4.0-evolutie. Wees gerust, ik doel met name op de naam en de fase waarin het concept ‘digital twin’ zich bevindt, niet op het idee erachter. Dat idee is juist een ontwikkeling die ik met hart en ziel omarm.
Tegenwoordig verbinden we steeds meer voorwerpen met internet. Daarmee bouwen we allerlei slimme systemen. Prima toepassingen voor digital twins. Denk aan zelfrijdende auto’s en bussen, de slimme aansturing van verkeer in de stad, automatische planning in logistieke ketens en het samenstellen van medicijnen op basis van machine learning (ja, dat gebeurt). Ook thuis merken we het. Hoe vaak hoor je kreten als ‘wat zegt Google?’, ‘Wayz geeft actuelere informatie’ of ‘Netflix zegt dat deze serie iets voor mij is’. Langzaam wordt de samenwerking van mens en machine in onze wereld werkelijkheid. Tegelijkertijd gaat dit ook gepaard met maatschappelijke discussies over ethiek en juridische verantwoordelijkheid. Ook hebben we moeite met zaken als eigendom van data, de rol en verantwoordelijkheid van die slimme systemen en last but not least, de veiligheid ervan. Dit los je niet op met digital twins.
Identiek
Mijn stelling is daarom: digital twins zijn te passief. Digital twin is een term die weliswaar verwijst naar ‘identieke kopie’, maar het laat daarmee twee belangrijke aspecten van mens-machine-interactie ongemoeid: autonomie en manifestatie. Systemen die werken met behulp van digital twins laten beslissingen vaak nog volledig over aan hun gebruikers, de mensen. Door de toenemende hoeveelheid informatie raakt deze mens vervolgens overladen met informatie en reageert dan met iets als ‘kan dat ding dat nou niet zelf?’. Digital twins zijn in de praktijk doorgaans niet zelfstandig, laat staan pro-actief. Ze zijn niet ontworpen om zich daadwerkelijk te manifesteren namens de ander. Het duurt nog even voordat ze, in hun digitale wereld, namens hun gebruiker kunnen onderhandelen met andere digital twins. De zelfstandigheid en vereiste communicatiemogelijkheden ontbreken nog. Het gezamenlijk kunnen onderhandelen, om vervolgens tot een advies voor hun gebruikers te komen, is voor de huidige generatie digital twins een brug te ver. Op dit moment danken ze hun bestaansrecht louter vanwege het gemak van datacentralisatie, versimpelde data-toegang, en het creëren van eenvoudige overzichten. Echt intelligent mag je ze nu nog niet noemen.
Maar, dankzij moderne technologieën, zoals slimme sensoren en kunstmatige intelligentie, komt daar verandering in. Neem bijvoorbeeld het concept ‘algoritme als baas’ voor logistieke planning. Moderne bezorgservices en taxibedrijf Uber werken hier al mee. Daar wordt de planning gedaan door een algoritme en leidend gemaakt voor de processen in een organisatie. Dankzij die technieken zullen we in de toekomst proactieve slimme voorwerpen gaan tegenkomen. Bijvoorbeeld ‘met-je-meedenkende’-parkeergarages, of restaurants die zelfstandig reserveringen voor je maken. Samen met mijn collega’s en studenten werken we hieraan onder de noemer Talking Things. Ook werken wij aan de digitale assistent die zich op de werkvloer voordoet als slimme collega. Met alleen het concept digital twin komen we er dan niet.
Avatar
In plaats van een digital twin, spreek ik dan liever van een avatar, een representatie van een persoon (of voorwerp) in een virtuele (digitale) wereld. Velen kennen dit begrip bijvoorbeeld uit de wereld van de computer-games, of uit de gelijknamige film uit 2009. Een avatar is een begrip uit het Sanskriet. Het verwijst naar een entiteit die zich namens een mens of voorwerp kan voordoen. Met het begrip avatar benadrukken we dat de digitale representatie zelfstandig kan handelen namens het voorwerp (of persoon) uit de echte wereld.
In tegenstelling tot een digital twin is er bij een avatar wél sprake van autonomie en manifestatie. Het concept van de digital twin zal daardoor spoedig uitdoven. Met behulp van het begrip avatar kunnen ook de discussies rondom eigendom, verantwoordelijkheid en vertrouwen vanuit een ander licht worden bekeken. Dat opent nieuwe perspectieven en andere manieren om tegen dit soort vraagstukken aan te kijken. Avatars zijn nieuw paradigma.
Auteur Wico Mulder is lead technology expert data & ai bij KPN.
