Haastig rennen patiënten naar afspraken, andere bezoekers drinken rustig een kopje koffie en doktoren in witte jassen genieten van de lunch. In de grote hal in het Amsterdams Medisch Centrum (AMC) is het razend druk, maar dat is in een achteraf aanbouwtje op parkeerdek 2 van het ziekenhuis wel anders. Het bestaat uit stille, kille ruimtes waar chirurgen en artsen in opleiding in en uit gaan.
Chirurg Marlies Schijven is tijdelijk in dit gebouw gestationeerd omdat de chirurgische stafafdeling wordt verbouwd. Zij is actief in de laparoscopische chirurgie. Deze chirurgie richt zich op de buikholte, waaronder galblaasoperaties en blindedarmverwijderingen. Schijven is chef van het serious gaming-project van het AMC en is beheerder van simulatieprogramma Simendo, waarop jonge artsen leren opereren via een game. Wanneer er een hoge score wordt behaald, betekent it dat het programma is voltooid en er in het echt geopereerd mag gaan worden.
In principe hoeft Schijven weinig bij Simendo (SIMulator for ENDOscopy) langs te gaan, want de resultaten van haar artsen komen direct in haar mailbox. 'Kijk, hier kan ik precies zien wie het heeft gehaald en dus de echte operatiekamer in mag', wijst Schijven aan op haar monitor. 'Alle vijftien artsen in opleiding die in het AMC werken, hebben hun Simendo-diploma gehaald.'
Camera besturen
Tien jaar geleden werd de software gemaakt door het Rotterdamse bedrijf Simendo in samenwerking met de TU Delft. De simulator lijkt aan de voorkant op een game, maar er zitten ingewikkelde, wiskundige modellen achter om het gedrag van de virtuele objecten zo realistisch mogelijk te maken. Nog steeds is de software in ontwikkeling. 'Als ik een module wil om OK-verpleegkundigen te leren de camera te besturen, dan wordt dat overlegd met de mensen van Simendo', aldus Schijven.
De Simendo van het AMC staat niet in een speciale kamer, maar in een klein kantoortje waar een jonge arts op een pc bezig is. Naast een papiertje met daarop 'Simendo. Alléén voor gebruik simulatie! (dus niet voor brieven schrijven etc.)' staat een gewone pc met schaarachtige apparaten eraan.
Via usb aan pc
'Als je met een gereedschap in een buik bezig bent, dan betekent een beweging naar rechts dat je in de buik naar links gaat,' zegt Schijven. 'Het is als achteruit inparkeren. Oefening baart kunst. Als chirurgen de basis goed leren door met Simendo te oefenen, dan kunnen ze al vrij snel daarna de OK in. Eerst testen we bij het AMC nog wel op proefdieren, voor chirurgen mensen mogen opereren. Er is namelijk een belangrijk punt dat Simendo ons niet kan leren en dat is beslissen.'
Als Simendo wordt opgestart, dan verschijnt een basisprogramma waarin met een virtuele endoscoop balletjes moeten worden opgepakt. Marlies Schijven pakt met haar rechterhand een schaarachtig gereedschap vast en met haar linker de camera, die doet denken aan de versnellingspook van een auto. Beide gereedschappen zitten in zwarte ijzeren doosjes, die via usb aan de pc vastzitten.
Eenvoudige oefeningen
Geen roze galblazen met blauwe aderen, maar simpel lijkende balletjes die weinig met de menselijke anatomie van doen lijken te hebben. Van Schijven hoeft het er niet echt uit te zien. 'Artsen die zakken klagen soms dat het er realistischer uit moet zien', grapt ze. ‘Het gaat erom dat je operatievaardigheden buiten de OK leert. En dat kan prima door je te focussen op eenvoudig lijkende oefeningen. Simulatieprogramma's die er heel echt uitzien, zijn bovendien erg duur en meer voor ervarener artsen.'
Hoewel het duidelijk geen persoon is die Schijven opereert en de lichaamsdelen er abstract uitzien, kost het door de beweging in de beelden weinig moeite er een echte operatie in voor te stellen. Alleen is er geen verpleegkundige die gereedschappen aangeeft en kiest de arts deze zelf in een menu. De achtergrond van het scherm gloeit pijnlijk rood op als de chirurg iets te hard opereert.
Terugkerend examen
Belangrijke hulpmiddelen zijn paarse lijntjes die aangeven waar clipjes op een ader moeten worden aangebracht. Schijven: 'Uiteraard heeft een echte patiënt geen streepjes op de aderen staan, dus bij operaties sta ik er altijd bij om te kijken of de arts goede beslissingen neemt. Nu hoeft de arts nooit meer verplicht op Simendo te trainen als het diploma behaald is, maar ik wil invoeren dat het een jaarlijks terugkerend examen wordt.'
