Nu de startdatum voor de Nederlandse Umts-frequentieveiling in zicht komt, raken de gemoederen verhit. Drie Amerikaanse bedrijven trekken zich vanwege de hoge kosten terug uit de verdelingsprocedure, het Europees parlement en de Europese commissie overwegen juridische maatregelen, en telecomaanbieder Versatel is al naar de rechter gestapt.
Het Centraal Planbureau (CPB) heeft een rapport uitgebracht, waarin het stelt dat veilen juist een goed verdelingsmechanisme vormt. Op verzoek van het ministerie van Financiën maakte het bureau een analyse van het veilingmechanisme als manier om de Umts-frequenties te verdelen. Het concludeert dat de risico’s van overbieden redelijk beperkt zijn, en dat veilen niet leidt tot "belangrijke verstoringen", zoals hoge prijzen voor telecomgebruikers of lage investeringen door telecomaanbieders.
Schoonheidswedstrijd
Een zogeheten schoonheidswedstrijd zou de transparantie van een veiling missen, en bovendien nationale partijen bevoordelen. Volgens het CPB lijkt de schoonheidswedstrijd, zoals die bijvoorbeeld in Frankrijk en Finland wordt gehouden, op een verkapte vorm van staatssteun.
Marcel Canoy, hoofd van de afdeling regulering en marktwerking bij het CPB, vindt dat de uitkomsten van zijn onderzoek niet in tegenspraak zijn met de resultaten van de veiling in Groot-Brittannië. Daar betaalden telecomaanbieders 85 miljard dollar voor de beschikbare frequenties. Canoy: "Dat is wel een hoog bedrag, maar het staat nog niet vast wat er precies gebeurd is. Analisten zijn het daar nog niet over eens, zodat we er geen duidelijk omlijnde conclusies over kunnen trekken."
Samenspannen
Het CPB erkent wel dat de geboden bedragen niet volledig rationeel zullen zijn, door zogenoemde reputatie-effecten. Partijen die aan de veiling deelnemen hebben groot belang bij het binnenhalen van een frequentie. Als ze de veiling verliezen loopt hun reputatie schade op, wat een negatief effect heeft op hun andere bedrijfsactiviteiten. Overigens is dat precies wat de telecompartijen zelf aanvoeren tegen het dwingende karakter van de veiling: zij kunnen het zich niet veroorloven de Umts-boot te missen.
Volgens Canoy komen de prijzen die uiteindelijk worden doorberekend aan gebruikers gewoon tot stand door marktwerking en concurrentie. Hoge prijzen kunnen uitsluitend ontstaan als telecomaanbieders samenspannen, om zo de prijs kunstmatig op te drijven. Canoy is niet onder de indruk van klagende telecomleveranciers: "Soms wordt wel eens de indruk gewekt dat het bedrag door de overheid wordt opgelegd. Maar de telecombedrijven zitten er toch zelf bij? Zij bieden conform de winstverwachting, ik neem aan dat ze bieden op basis van wat het ze gaat opleveren. Als ze het de prijs niet waard vinden moeten ze niet bieden."
Afgehaakt
Diezelfde conclusie hebben drie Amerikaanse telecomaanbieders getrokken. MCI Worldcom, UPC en Global Crossing zien af van deelname aan de veiling, vanwege de hoge prijs die in Nederland moet worden betaald. Hoewel de Nederlandse regering pas op 3 juli officieel bekend maakt wie er aan de veiling meedoet, lijkt nu ook de deelname van de twee grootste Zuid-Europese aanbieders, het Spaanse Telefónica en Telecom Italia, op de tocht te staan.
Hiermee blijven voor de vijf beschikbare frequenties waarschijnlijk tien gegadigden over. De vijf Nederlandse mobiele telecomaanbieders, KPN, Libertel, Telfort, Dutchtone en Ben, hebben al bekendgemaakt dat ze een Umts-frequentie willen hebben. Verder zijn er vijf andere partijen in de race: Hutchinson uit Hongkong, een samenwerkingsverband tussen het Finse Sonera en het Australische Onetel, Deutsche Telecom, Telenor uit Noorwegen, en Versatel.
Achterstand
In Brussel is een rechtszaak een stap dichterbij gekomen. Vorige week nam het Europese Parlement een rapport aan, dat de veiling van Umts-frequenties onomwonden veroordeelt. Bovendien heeft Europarlementariër Wim van Velzen (CDA) de commissie schriftelijke vragen gesteld over de veiling, die mogelijk in strijd is met de Europese vergunningenrichtlijn. Hierdoor staat commissaris Erkki Liikanen (Ondernemingsbeleid en informatiemaatschappij) onder druk maatregelen te nemen tegen landen die hun frequenties veilen, door een zogeheten inbreukprocedure te starten.
Het knelpunt hierin is de, naar verwachting, hoge opbrengst. Volgens de Europese richtlijnen mag de veiling uitsluitend de kosten dekken, maar de Nederlandse overheid ziet de veiling als een manier om de schatkist te vullen. Minister Zalm van Financiën heeft in het openbaar al gesproken over een meevaller van twintig miljard gulden. Naar aanleiding van die uitspraak zijn de Nederlandse politieke partijen in discussie geraakt over de besteding van dat geld.
De Nederlandse werkgevers, verenigd in de Raad van de Centrale Ondernemingsorgansiaties (RCO), hebben zich nu gemengd in die discussie. In een brief aan minister Jorritsma van Economische Zaken pleiten zij voor investering van de veilingopbrengsten in de IT- en telecommarkt. Zij vinden dat Nederland in het nadeel is wanneer de opbrengsten niet terugkomen in de sector, omdat de hoge prijs voor frequenties ten koste gaat van het investeringsvermogen van de ICT-sector. Net als het Europees parlement is ook het RCO ongerust over de ongelijkheid die ontstaat, doordat niet ieder Europees land zijn frequenties veilt.
Beroepszaak Versatel afgewezen
De Nederlandse overheid heeft een beroep van Versatel tegen de komende Umts-veiling op administratieve gronden afgewezen. De telecomaanbieder had bezwaar aangetekend tegen het besluit van de Nederlandse overheid om Umts-frequenties te veilen. Volgens de overheid is het officieel geen besluit geweest, zodat het beroep in eerste instantie is afgeketst.
Versatel heeft hier weinig begrip voor. Bestuurslid Marc van der Heijden: "Het plan om te veilen is gepubliceerd in landelijke dagbladen en in de staatscourant. Als dit geen besluit is, wat is het dan?" Versatel zet, tegelijk met de voorbereidingen voor de veiling, zijn actie voort: "We gaan op alle fronten door."
Inzet van de zaak is toegang tot de Nederlandse markt voor nieuwe partijen. Volgens Van der Heijden laat de handelwijze van de Nederlandse overheid geen ruimte voor nieuwkomers. Het vrijgeven van vijf frequenties, terwijl er vijf gevestigde partijen zijn, maakt de vergunning onnodig duur. Van der Heijden: "Het verschil tussen de nieuwkomers en bijvoorbeeld KPN of Libertel is schandalig groot. Nederland is daarin extremer dan Engeland. De huidige onrust in Brussel geeft wel te denken."
