Jack Kilby, de uitvinder van het ‘geïntegreerde circuit’ (integrated circuit, ic), is 20 juni op 81-jarige leeftijd overleden aan kanker. In 2000, ruim veertig jaar nadat hij het ic uitvond, kreeg hij de Nobelprijs voor de natuurkunde. Toch is de naam van deze grondlegger buiten de ict-industrie niet erg bekend.
Gordon Moore, medeoprichter van Intel en bedenker van de Wet van Moore, is veel bekender dan Kilby. Toch zou Moore nergens zijn zonder het basiswerk van Kilby. Die deed dat overigens samen met de andere oprichter van Intel: Robert Noyce, die in 1990 overleed.
Kilby deed zijn uitvinding in de zomer van 1958 bij Texas Instruments, waar hij net in dienst was getreden. Het merendeel van het personeel was toen op vakantie. De techneut moest in opdracht van het Amerikaanse leger een micromodule ontwikkelen met componenten van gelijke omvang. De toenmalige elektronische apparaten waren dermate complex dat dit niet haalbaar was, realiseerde Kilby zich. Hij gebruikte vervolgens intern geleende en zelf gebouwde apparatuur voor een geheel andere benadering. Dit leidde tot het geïntegreerde circuit wat in september 1958 werd gedemonstreerd en in de lente van 1959 publiekelijk onthuld is.
Deze doorbraak vormt uiteindelijk de basis voor de complete huidige computer- en communicatie-industrie. Dat maakt Kilby tot een van de grote uitvinders van de vorige eeuw. Zijn naam staat in de Amerikaanse National Inventors Hall of Fame dan ook in het rijtje van grootheden als Henry Ford, Thomas Edison en de gebroeders Wright.
Toekomst uitgevonden
Begin dit jaar koos CNN via een enquête de beste uitvinding van de afgelopen vijftig jaar. De Amerikaanse nieuwszender ging uit van een lijst van 24 uitvindingen. Het geïntegreerde circuit won met 24 procent. Tweede was internet met 20 procent. Zonder het ic zou internet niet zijn geworden wat het nu is. De hele ict-industrie, consumentenelektronica, gehoorapparaten, en andere alledaagse gemakken en benodigdheden zouden niet bestaan in hun huidige vorm. Texas Instruments-topman Tom Engibous, voormalig ceo en tegenwoordig voorzitter van de directieraad, stelt dan ook: “Jack heeft in 1958 meer gedaan dan het uitvinden van het ic, hij heeft de toekomst uitgevonden.” De SIA (Semiconductor Industry Association) rouwt ook om het heengaan van Kilby. “De halfgeleiderindustrie heeft een reus verloren”, zegt president George Scalise. De sinds 1977 bestaande branchevereniging heeft Kilby in 1995 de Robert N. Noyce Award toegekend, de hoogste eer van de SIA die de brancheorganisatie jaarlijks uitreikt.
Kilby gelauwerd
In 2000 kreeg Jack Kilby late erkenning voor zijn uitvinding van het ic toen hij samen met zijn landgenoot Herbert Kroemer en de Rus Zhores Alferov de Nobelprijs voor de Natuurkunde mocht ophalen in Zweden. Alle drie de wetenschappers kregen dit eerbetoon omdat hun uitvindingen aan de basis stonden van de huidige informatie- en communicatietechnologie.
De Zweedse jury prees Kilby om zijn integratie van de transistor en andere chipcomponenten op één plak halfgeleidermateriaal. Voor deze combinatie, die aan de basis stond van steeds kleinere en snellere computers, kreeg hij de helft van het prijzengeld. Kroemer en Alferov, die in de jaren vijftig aan beide zijden van het IJzeren Gordijn experimenteerden met een transistor opgebouwd uit verschillende soorten halfgeleidermateriaal, werden geprezen om hun uitvinding van laserdiodes. Deze diodes zijn later verwerkt in toepassingen als cd-spelers en optische transmissietechnieken in glasvezelkabels.
Kostenbesparing
In een interview met zijn vroegere werkgever wijst Kilby kostenbesparing aan als de factor die het geïntegreerde elektronicacircuit zoveel invloed heeft gegeven in de huidige maatschappij. “Het echte verhaal zit hem in de kostenbesparing die de integratie van de elektronische schakelingen plus de benodigde onderdelen tot één geheel mogelijk maakte. Deze kostenbesparing, die veel groter was dan we toen konden voorzien, heeft de reikwijdte van micro-elektronica enorm verbreed. In 1958 kostte een schakeling tien dollar. Dankzij enorme miniaturisatie krijg je nu voor hetzelfde geld twintig miljoen schakelingen verpakt in één bruikbare chip. De kosten zijn met de vereenvoudiging van het ontwerp enorm gereduceerd. Ik ben er zeker van dat niemand eind jaren vijftig deze ontwikkeling kon voorzien.”
TI-gedenksite Kilby: http://www.ti.com/corp/docs/kilbyctr/jackstclair.shtml