Portalen: publiceren en registreren

Ik worstel nog altijd met de term 'portaal'. Het woord is verzonnen door marketingmensen; er is voor zover ik weet geen echte definitie. De basiscomponenten van een portaal zijn het Internet, een berichtenfaciliteit en XML. Het berichtenverkeer ('messages') wordt gebruikt op een manier die 'publish-and-subscribe' (publiceren en registreren) wordt genoemd; het is een variant op 'event'-gestuurde technieken, waarbij bepaalde gebeurtenissen aanleiding geven tot bepaalde acties.

Ik weet niet zeker of een portaal nu een dienst is (die wordt aangeboden door ISP's), een architectuur (zoals in Microsofts Biz Talk en IBM's sectorspecifieke schema-initiatieven) of een toolkit om zelf 'gateways' te bouwen waarmee applicaties kunnen worden geïntegreerd.
Waarschijnlijk maakt het allemaal niet uit, omdat het er niet om gaat hoe een gateway (sorry, portaal) is geïmplementeerd, maar om wat hij doet. In elk geval zullen verschillende bedrijfstakken verschillende eisen stellen, zodat alle concepten wel een rol zullen spelen. Toch zou het aardig zijn als ook portalen op standaarden gebaseerd zouden zijn.
Grote bedrijven hebben zoveel verschillende systemen dat ze een portaal nodig hebben om die te integreren. Er zijn echter ook aardige voorbeelden van groepen bedrijven, die met een portaal incompatibele systemen aan elkaar koppelen en zo gegevensuitwisseling mogelijk maken. In Engeland maakt de Basda-organisatie gebruik van Microsofts Biz Talk-schema's om een portaal te definiëren waarmee financiële gegevens uit relationele databases verwerkt kunnen worden tot een XML-bericht op basis van een Basda-specifiek schema. Deze berichten, die afkomstig zijn uit verschillende bronnen, worden verder verwerkt door een 'store-and-forward'-systeem (ik weet niet wie dit systeem beheert). Deze XML-berichten worden naar de systemen van de partners gestuurd, die de schema's kunnen gebruiken om de gegevens uit de berichten te halen en met behulp van speciale 'connectoren' in het eigen erp-systeem stoppen.
Omdat alle ISP's en telecomgiganten op zoek zijn naar diensten met toegevoegde waarde, zijn er genoeg leveranciers die graag het portaalsysteem willen beheren. Je hoeft niet briljant te zijn om in te zien dat Microsofts Biz Talk, waarbij het schema eigendom van Microsoft wordt, bedoeld is om klandizie voor Microsofts kwijnende MSN-netwerk te genereren.
Het 'publiceer en registreer'-model is interessant, omdat het een combinatie is van 'event'-technologie en 'message'-technologie. Procesbesturingssystemen hebben altijd al op deze manier gewerkt, maar het beste voorbeeld van een administratief systeem dat zo werkt is een systeem voor de aandelenhandel. Individuele gebruikers bevragen een centrale database op de klassieke manier. Maar als er een nieuwe prijs wordt vastgesteld, wordt de centrale database aangepast, waardoor de gegevens die de handelaar op zijn scherm ziet, verouderd zijn. De handelaar kan een nieuwe 'query' starten, maar het is beter om de schermen online te actualiseren. Het grootste probleem bij het bouwen van zulke systemen was het feit dat gebruikers lang niet alles wilden zien, maar dat hun belangstelling beperkt was tot de koersen van specifieke aandelen.
De eerste systemen werden ontwikkeld op basis van een 'multitasking' werkstation met een besturingssysteem als Unix of OS/2. Tegenwoordig zou het NT zijn. Maar door de 'event'-technologie met 'message'-technologie te combineren, wordt alles een stuk eenvoudiger. Je hebt nog steeds dezelfde interactieve faciliteit nodig om vast te stellen in welke items een gebruiker geïnteresseerd is. Op dat moment wordt dan een abonnement geregistreerd ('subscribe'), waardoor eventuele nieuwe informatie meteen wordt doorgestuurd ('publish'). Er kunnen meerdere aanvragers aan hetzelfde item worden gekoppeld. Als de gegevens veranderen, wordt de centrale database geactualiseerd en wordt de nieuwe informatie onmiddelijk gepubliceerd en doorgegeven aan de desbetreffende gebruikers.
Hetzelfde principe wordt door een nieuwe generatie portaalsoftware gebruikt. In dit geval zijn er systemen die gegevens kunnen publiceren en systemen die gegevens kunnen ontvangen en daarvoor geregistreerd moeten zijn. Als er veel verschillende gegevensbronnen zijn (bijvoorbeeld financiële systemen) en veel verschillende applicaties die deze gegevens gebruiken (bijvoorbeeld erp-systemen) dan zullen er veel verschillende gegevensformaten zijn. Hier komt XML om de hoek kijken. Er moet een DTD of schema voor alle portaalgebruikers worden gedefinieerd, zodat alle gegevens uit alle bronnen naar alle ontvangers kunnen worden gestuurd, als die tenminste XML kunnen lezen en schrijven.
De portaalsoftware is belangrijk voor bedrijven als IBM, Microsoft en Sun, maar het Amerikaanse bedrijf Tibco, van oorsprong ontwikkelaar van financiële applicaties, heeft zich ontwikkeld tot marktleider op dit gebied.