De hoofdleverancier van het vernieuwde C2000-communicatiesysteem voor hulpdiensten in Nederland is Hytera Mobilfunk, een Duitse dochteronderneming van het Chinese bedrijf Hytera Communications. Uit onderzoek van het tv-programma Zembla van de Vara blijkt dat de inlichtingendiensten AIVD en MIVD ernstige bezwaren hebben tegen de betrokkenheid van een Chinese partij bij de bouw van het vitale spraaknetwerk. De inlichtingendiensten vrezen voor het risico van sabotage. Bovendien, stelt Zembla, dreigt het C2000-netwerk door capaciteitsproblemen overbelast te raken bij een calamiteit of een terroristische aanslag.
De bezwaren van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) en de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) worden in het tv-onderzoeksprogramma bevestigd door Jan Struijs van de Nederlandse Politiebond. ‘Wij horen daar wel eens iets over. Ik heb begrepen dat dit is doorgegeven aan het hoogste gezag,’ zegt hij in de uitzending ‘Calamiteit C2000’ vanavond, melden de samenstellers in een persbericht.
De inlichtingendiensten vrezen voor het risico van sabotage. De directeur van de AIVD, Rob Bertholee, waarschuwde eerder dit jaar nog voor de cyberdreiging uit China. Toch koos het ministerie van Justitie en Veiligheid (J&V) bij de aanbesteding in 2015 voor het Chinese bedrijf, de goedkoopste inschrijver. Deze week besloot het ministerie wel om het gebruik van Russische antivirussoftware van Kaspersky bij overheidsdiensten te verbieden vanwege cyberrisico’s.
Onderschatting
In het programma komt ook Arwi van der Sluijs, directeur van ict-beveiligingsadviesbureau True-xs en Computable-expert, aan het woord. Hij stelt dat China een zeer indrukwekkende tegenstander is, die Nederland op het vlak van cybersecurity onderschat. Van der Sluijs wijst naar een recente handelsmissie naar China. Het ministerie van Buitenlandse Zaken gaf daarbij vooraf het advies om schone ict-apparatuur mee te nemen omdat niet uitgesloten kon worden dat de Chinese overheid pogingen zou ondernemen om die apparatuur te hacken. ‘Dan is het uiterst opmerkelijk dat een overheid die daarvoor waarschuwt, een overheid die via z’n inlichtingendiensten spreekt over statelijke actoren en wijst op het risico van dergelijke landen, dan toch kiest voor een Chinees elektronicabedrijf om onze kritische infrastructuur op te bouwen.’
Volgens Van der Sluijs liggen de risico’s bij C2000 in het feit ‘dat je een partij ook toegang moet geven tot het netwerk om onderhoud te plegen. En hoe je het ook wendt of keert, op zo’n moment is er geen gesloten netwerk. Er komen mensen bij, hetzij via een digitale verbinding hetzij fysiek. En die zouden bij wijze van spreken een netwerk kunnen besmetten’, aldus de True-xs-directeur in de Zembla-uitzending.
Capaciteitsproblemen
In de uitzending ‘Calamiteit C2000’ meldt Zembla verder dat bij een grote calamiteit of een terroristische aanslag het communicatienetwerk C2000 van de hulp- en ordediensten overbelast kan raken. Dit melden de onderzoekers van het tv-programma op basis van een niet eerder gepubliceerd noodplan van het ministerie van J&V. Het spraaknetwerk kampt namelijk met capaciteitsproblemen. Om te voorkomen dat C2000 uitvalt na een groot incident, krijgt alleen een beperkte groep gebruikers voorrang op het spraaknetwerk. ‘Vooral voor ‘gelieerde’ gebruikers is de kans groot dat, na een terroristische aanslag, communicatie via C2000 niet meer mogelijk is,’ aldus het ministerie.
Naast hulpdiensten zoals brandweer en politie, hebben ook andere partijen toegang tot het C2000 systeem, dit zijn de zogenoemde ‘gelieerde gebruikers’. Dat gaat bijvoorbeeld om de kerncentrale in Borsele, uraniumverrijker Urenco, huisartsenposten, meerdere reddingsbrigades en enkele grote chemiebedrijven zoals Dow Chemical. Deze gebruikers lopen bij een grote calamiteit dus het risico om hun verbinding met C2000 te verliezen, aldus Zembla.
Koppelingen onderschat
Ruim 85.000 medewerkers van hulp- orde- en veiligheidsdiensten maken gebruik van C2000, het belangrijkste communicatienetwerk van Nederland. Technisch loopt het veertien jaar oude systeem op z’n laatste benen; het kampt steeds vaker met storingen en had al lang vervangen moeten worden. Alleen, de invoering van het vernieuwde C2000 (kosten 185 miljoen euro) is ernstig vertraagd. De leveranciers van het nieuwe netwerk kampen met technische problemen.
Uit onderzoek van Zembla blijkt dat het nog niet gelukt is om een betrouwbare koppeling te maken tussen de zendmasten en de meldkamers. Henk van Beek, uitgever en hoofdredacteur van Verbinding magazine, een vakblad over missie-kritische communicatie en medewerker van Computable, zegt in de uitzending. ‘Het netwerk bestaat grotendeels uit drie onderdelen. Eén: de masten. Twee: de meldkamers. Drie: de koppeling van die twee. En aar gaat het mis… Dat krijgen ze niet voor elkaar. De huidige partijen hebben onderschat hoe complex die koppeling is. En als er geen koppeling is, is er geen netwerk.’
Rommelmarkt
Navraag door Zembla bij het ministerie leert dat de vertraging vooralsnog 25 tot dertig miljoen euro aan extra kosten oplevert. Hoe lang het oude systeem nog mee moet, en wanneer het vernieuwde C2000 de lucht in gaat, is nog niet bekend. Voor alle zekerheid is het onderhoudscontract van het huidige netwerk verlengd tot eind 2019.
Volgens het ministerie van J&V, de beheerder van het netwerk, is het huidige C2000 echter nog steeds ‘robuust en stabiel’. Dat heeft ook de Tweede Kamer te horen gekregen. Het ministerie zegt zich te baseren op extern onderzoek naar de kwaliteit van het systeem, maar weigert dat document openbaar te maken aan Zembla.
Van Beek, die het C2000-dossier al jaren volgt, weet dat diverse onderdelen van het huidige netwerk niet meer gewoon te kopen zijn. ‘Er wordt op dit moment naarstig gezocht door Nokia – die gaat het onderhoud doen – naar reserve-onderdelen. Zij zeggen ook. We hebben die spullen nodig, maar ze zijn er niet… Wel een beetje treurig. Dat je op rommelmarkten op zoek moet gaan zoeken naar reserve-onderdelen. Het gaat om de levens van mensen die zich inzetten voor de maatschappij’, aldus de hoofdredacteur van Verbinding in het programma.
Zembla
De uitzending ‘Calamiteit C2000’ is woensdagavond 16 mei te zien om 21:15 uur op NPO 2.
Niemand heeft in den beginne ook maar enig redelijk vertrouwen gehad in de samenwerking tussen commercie en politiek. En die aversie en wantrouwen is weer eens volkomen terecht gebleken. Daar waar beiden samen in een bed kruipen, daar komt van alles uit, maar geen betrouwbare creaties of vertrouwenswaardig producten. We hoeven hier niet alleen naar C2000 te wijzen maar ook ’s rijks ICT, de belastingsdienst, de vele kleinere debacles bij de gemeenten en onderwijs, de Betuwelijk, de HSL, de Fyra, Hoggervorst en Ab Klinks EPD en gelegaliseerde afpersing de privatisering van de ziektekosten of het gezonken BRP van Plasterk.
We hebben het hier over inmiddels honderden miljarden aan schade door politieke en ambtelijk impotentie en incompetentie, onder bezielend elan en oog van commercie veroorzaakt dat een dusdanig niveau en standaard heeft bereikt dat rustig mag worden gesteld dat politiek en commercie in eenzelfde ruimte sysnoniem staat aan falen.
Falen waar niemand zich verantwoordelijk voor blijkt te voelen gezien het aantal (top)ambtenaren en verantwoordelijke politici, die hiervoor zijn aangesproken of vervolgd laat staan de commercie die ook maar enige sanctie tegemoet hebben mogen zien in de vorm van een wettelijke uitsluiting van tendering van overheids opdrachten. Uiteraard kunnen menig een nu putten in tal van excuses en uitvluchten waarom zij al of niet zouden moeten worden aangesproken, zelfs juridisch vervolgd.
Feit blijft dat bovenstaande allerminst nieuw is, en we een overheid hebben die toestaat dat een vreemde mogendheid commercieel de scepter kan en mag zwaaien over iets strategisch en triviaals als het wnastaltige C2000 systeem, een systeem waar al in een zeer vroeg stadium werd gewaarschuwd voor de tekort komingen en gevaren. Het is professioneel gesproken een weerzinwekkende gang van zaken waar elke professional uiteindelijk zich de schoenen van de voeten zou moeten schamen deel uit te maken van de huidige ontstane situatie. Immers, we hebben het hier wederom over een voorspelde miljoenen debacle die de burger wederom mag ophoesten.
Er werden in het verleden mensen voor minder de deur gewezen….