Bunq, de snelgroeiende neo-bank van it-ondernemer Ali Niknam, heeft de historische rechtszaak tegen De Nederlandsche Bank (DNB) grotendeels gewonnen. Niknam mag met zijn online-bank wel degelijk machine learning en andere nieuwe technologieën inzetten om witwaspraktijken tegen te gaan.
Dit heeft het College van Beroep voor het bedrijfsleven bepaald. Met de uitkomst incasseert DNB een zware dreun in de strijd met de banken over de regels op dit gebied. Niet alleen Bunq, ook andere banken hebben grote moeite met de anti-witwasregels. Bunq durfde het als enige aan om de machtige toezichthouder tegen te spreken.
Doel en aard
Het geschil tussen DNB en Bunq spitst zich toe op de wijze waarop cliëntenonderzoek moet worden gedaan. DNB eist dat Bunq expliciet aan iedere nieuwe klant vraagt wat het doel en de aard is van een (nieuwe) bankrekening. Bunq meent dat deze informatie ook op een andere manier is te verzamelen, bijvoorbeeld door het analyseren van de meegezonden data bij het gebruik van de app van Bunq om de rekening te kunnen aanvragen.
DNB kon het de rechter niet duidelijk maken waarom informatie over afgenomen diensten en producten alleen kan worden verkregen door de zakelijke klant daarover specifiek te bevragen. Evenmin kon de toezichthouder aannemelijk maken dat de door Bunq via data-analyse en statistisch onderzoek verkregen informatie ontoereikend is om particuliere klanten te checken die een bankrekening willen openen.
De uitspraak vergroot de ruimte voor nieuwe toepassingen van artificiële intelligentie (ai) in de financiële sector. Ali Niknam, die destijds ook TransIP opzette, schopt graag tegen heilige huisjes. ‘Het is een historische dag. De rechtbank heeft vandaag de weg vrijgemaakt voor vooruitgang.’
Bui
DNB gaat de uitspraak verder bestuderen en onderzoeken wat dit betekent voor het toezicht, aldus een eerste reactie. ‘We nemen de uitspraak ook mee in de dialoog die DNB voert met de financiële sector over de risicogerichte invulling van de wettelijke vereisten en de inzet van technologie bij de bestrijding van witwassen.’
Verder wijst de toezichthouder erop dat op een aantal punten is bewezen dat Bunq anti-witwasregels heeft overtreden. Het college wijst op de verplichting onderzoek te doen naar de bron van de financiële middelen van een klant, de verplichting om de uiteindelijk belanghebbende te identificeren en het overtreden van de regels rond verscherpt onderzoek bij politiek prominente personen.
Ik kan de euforie op grond van de merites niet plaatsen want hoewel ik witwas praktijken afkeur is verscherpt onderzoek bij politiek prominente personen nog altijd gericht op natuurlijke persoon en lijken daarmee de rechtspersonen van stichtingen en BV’s buiten de controle te vallen. Nu schijnt dat een politiek besluit te zijn want belastingontwijking is politiek nog wat anders dan ontduiking.
De winst van Bunq lijkt me dan ook een verlies voor de belastingbetaler want AI is mooi maar de vooringenomenheid van sommige algoritmen is 100% Kafka als er 0% transparantie in zit. Want het oude Juvenalis dilemma aangaande wie de toezichthouder controleert geldt met name de banken en het College van Beroep voor het bedrijfsleven is uiteindelijk geen strafrechter.