Het Millennium Platform heeft onlangs de Erecode 2000 gelanceerd. Hiermee volgt het Platform het voorbeeld van ‘Action 2000’, het Engelse Millennium Platform, dat in 1998 de ‘Pledge 2000’ heeft ingesteld. Dit is een door bedrijven vrijwillig af te geven ‘Plechtige Publieke Belofte’ tot informatie-uitwisseling over de aanpak van het millenniumprobleem. Motto van deze actie is ‘Action through cooperation’. Overigens "niets nieuws en papieren tijger", beweren Elisabeth Thole en Anja Dekhuijzen stellig.
Ook de Nederlandse Erecode moet de onderlinge samenwerking bij de aanpak van het millenniumprobleem bevorderen. Mogelijk zullen al deze maand de eerste exemplaren van de Erecode worden ondertekend. Daarna kunnen andere bedrijven en instellingen zich via de website van het Millennium Platform aanmelden. De Erecode werd ingesteld omdat onderzoek heeft uitgewezen dat de broodnodige informatie-uitwisseling nog steeds onvoldoende op gang is gekomen. Vooral voor de aanpak van de ketenproblematiek is de beschikking over informatie essentieel. De Erecode moet dit gat ondervangen. Kort en goed komt de Erecode erop neer dat ondernemingen toezeggen elkaar te zullen informeren over de stand van zaken in hun organisatie wat het millenniumprobleem betreft. Tevens beloven zij geschillen zoveel mogelijk in der minne op te lossen. De Erecode vindt hiermee aansluiting bij het motto van het Millennium Platform: ‘liever repareren dan vechten’. Omdat naar verwachting de mogelijke onkosten ten gevolge van millenniumschade vele malen groter zal zijn dan de herstelkosten van de millenniumbug, lijkt de Erecode een goed initiatief.
In hoeverre bevat deze Erecode daadwerkelijk iets nieuws? Begin 1998 heeft de Fenit, die ongeveer 80 procent van alle IT-leveranciers vertegenwoordigt, vergelijkbare Millenniumgedragsregels opgesteld. Ook deze zijn bindend zijn voor al haar leden. De leden zijn verplicht om hun klanten zoveel mogelijk te informeren over de jaar 2000-status van hun producten – in ieder geval desgevraagd die informatie te verstrekken. Daarnaast zullen zij met elkaar samenwerken en elkaar naar vermogen bijstaan bij de uitwisseling van informatie.
Openbaar afgegeven garantie
Voor de meeste andere ondernemingen in Nederland (niet-IT-bedrijven) ontbrak tot nog toe een ‘millenniumgedragscode’. In juridische zin biedt de Erecode evenwel weinig nieuws. Ook zonder een dergelijke openbare verklaring af te geven is iedere onderneming in Nederland gebonden aan wettelijke informatie- en mededelingsplichten. Deze vloeien onder meer voort uit de verplichting om (eigen) schade, dus ook millenniumschade, steeds zoveel mogelijk te beperken. De Erecode zou met name een toegevoegde waarde hebben, als aan de Erecode de status van een openbaar afgegeven garantie kan worden gegeven, waarop eventuele gedupeerden zich kunnen beroepen. Dit lijkt echter niet het beoogde doel van de verklaring. Integendeel. Onderaan de Erecode is met kleine lettertjes de volgende tekst opgenomen: ‘Onder geen enkele voorwaarde kan op deze verklaring tegen ons in rechte enig beroep worden gedaan’. Met andere woorden, de Erecode lijkt veel weg te hebben van een papieren tijger.
Een voorbeeld. Stel, een onderneming verklaart middels de Erecode in het openbaar dat vanaf mei 1999 haar organisatie millenniumbestendig zal zijn. Na de eeuwwisseling blijkt dit niet het geval te zijn, met als gevolg ernstige schade voor haar afnemers. Kunnen de gedupeerden met de verklaring in de hand hun schade op de onderneming verhalen? Volgens de tekst van de Erecode kan de afgegeven verklaring niet tegen de onderneming worden gebruikt; een benadeelde klant zal over ander bewijsmateriaal moeten beschikken om aan te tonen dat de onderneming aansprakelijk is voor de geleden schade. Dit neemt niet weg dat het feit dát de onderneming de Erecode heeft ondertekend, voor de rechter wellicht zal meewegen bij de beoordeling van de vraag wie de schade moet betalen.
De Erecode lijkt enigszins te worden ingehaald door de realiteit. De eerste millenniumuitspraak in Nederland dateert van april 1998 en is gedaan door de Stichting Geschillenoplossing Automatisering. Aan de orde was de vraag, wat moet worden verstaan onder ’tijdige’ aanpassing van de millenniumbug. De arbiters bepaalden dat hiervoor als deadline ‘uiterlijk 31 december 1998’ geldt. Achterliggende reden voor deze uitspraak lijkt de gedachte, dat het jaar 1999 nog hard nodig zal zijn voor het testen en het opstellen van een noodplan. Indien deze uitspraak algemene navolging vindt, komt de Erecode, zeker als het gaat om aanpassing van de millenniumbug, aan de late kant.
Deze kanttekeningen bij de Erecode ten spijt, zijn ook wij van mening dat er zoveel mogelijk duidelijkheid moet zijn over de millenniumstatus in alle sectoren van onze samenleving. In dat opzicht ondersteunen wij de achterliggende doelstelling van de Erecode.
‘Samaritan Act’
Ook de in oktober 1998 in de Verenigde Staten aangenomen ‘Year 2000 Information and Readiness Disclosure Act’, in de wandelgangen omgedoopt tot de Samaritan Act, beoogt dit te bewerkstelligen. Een specifieke wettelijke informatieplicht ter zake van het millenniumprobleem zou uiteraard veel meer bedrijven raken dan de Erecode, aangezien deze alleen op vrijwillige basis hoeft te worden afgegeven. Dergelijke wetgeving lijkt in Nederland vooralsnog niet in het verschiet te liggen. De Landsadvocaat adviseerde het kabinet ruim een jaar geleden af te zien van noodwetgeving omtrent het millenniumprobleem, onder meer gezien een te korte voorbereidingstijd hiervoor. Onlangs liet Minister Van Boxtel weten de mogelijkheden hiertoe alsnog te willen onderzoeken. Naar verwachting zal noodwetgeving zeker niet voor de zomer van 1999 gereed kunnen zijn. Naar verluidt is er op dit moment (nog) geen concreet wetsvoorstel voor handen. Hiermee lijkt de kans op eventuele Nederlandse noodwetgeving met de dag kleiner te worden.
Het boek ’50 Vragen over het Millenniumprobleem’ waarop deze tekst is gebaseerd, werd besproken in Computable (27 november 1998, pagina 23).
Mr. Anja E. Dekhuijzen en
Mr. Elisabeth P.M. Thole,
advocaten bij Trenité Van Doorne
te Amsterdam