De afgelopen jaren heeft de IT-wereld hard gewerkt aan het beteugelen van het millenniumprobleem. En met succes, want toevallige aanvallen met kernwapens, ‘meltdowns’ van kerncentrales en andere doemscenario’s zijn uitgebleven. Voor sommigen een opluchting, voor anderen een anticlimax of zelfs een deceptie. Wie waren die onheilsprofeten, die hel en verdoemenis predikten of op zijn minst een wereldwijde recessie aankondigden?
Als het telefoonnet en allerlei andere sociaal-economische systemen volledig platliggen, zouden we opnieuw een landbouwgemeenschap worden’, riepen de auteurs E. en J. Yourdon in hun boek Het Millenniumprobleem. Wat staat u te wachten in het jaar 2000?
Wat te doen? De Yourdons adviseerden: aankloppen bij het Rode Kruis, tulpenbollen eten, astronautenvoedsel inslaan en insecten eten. Het staat echt op bladzijde 163.
Holocaust
Niet iedereen maakte het even bont, maar de Canadese consultant Peter de Jager profileerde zich als onheilsprofeet van het eerste uur. Zeker toen hij op 23 april 1997 tijdens een congres in Nederland een parallel trok tussen het millenniumprobleem en de holocaust. In de film Sophie’s Choice dwingt een SS-officier hoofdrolspeelster Meryl Streep een keuze te maken tussen haar twee kinderen: een van beiden gaat naar Auschwitz; de andere mag blijven leven. Ook bedrijven moeten kiezen, zo betoogde De Jager. Er is te weinig tijd, geld en capaciteit om alle problemen op te lossen.
Ook Ed Yardeni, econoom van de Deutsche Bank, ontpopte zich als zwartkijker en stelde in de loop van 1998 keer op keer zijn negatieve kijk op de millenniumimpact naar beneden bij. Hoewel hij zeer pessimistisch was en een recessie voorspelde die met de oliecrisis te vergelijken is, draaide hij de afgelopen week niet om de hete brij heen en erkende een foutieve analyse te hebben gemaakt. ‘Als er tegen het einde van januari geen problemen optreden, geef ik toe dat ik fout zat.’
Mediacampagne
Jan Timmer probeerde na zijn aantreden als voorman van het Millennium Platform met een mediacampagne Nederland wakker te schudden. ‘Het millenniumprobleem is venijniger dan verwacht. De grootste optimisten zijn de onwetenden’, zei de voormalig Philips-topman op 4 december 1998 in Computable.
PvdA-kamerlid Marja Wagenaar vreesde ook voor onderschatting van het millenniumprobleem. ‘De aanpak van het probleem is veel te laat op gang gekomen. Dat geldt zowel voor overheid als bedrijfsleven. Rond de eeuwwisseling kan inderdaad veel misgaan; er kunnen zelfs levensbedreigende situaties ontstaan’, zo liet zij zich op 29 januari 1999 in Computable ontvallen.
Onderschat
Internetondernemer Maurice de Hond maakte het wellicht het allerbontst. Jarenlang zweeg hij en pas twee dagen voor de millenniumwende roerde hij zijn mond. ‘De regering onderschat de overgang naar het jaar 2000 en gedraagt zich dus onverantwoordelijk. In een netwerkmaatschappij als de onze doet een domino-effect zich al snel voor. Ik begrijp niet dat de overheid daarvoor niet waarschuwt.’ Zijn woorden zijn inmiddels door de feiten gelogenstraft.
Millenniumminister Roger van Boxtel toonde zich over het algemeen een realistisch bestuurder. Geen paniek, maar ook geen onderschatting. Enige publicitaire uitschieters zijn evenwel te traceren. Eén ervan betrof een eventuele drastische maatregel in het financiële verkeer. Van Boxtel tijdens een interview met Computable op 13 november 1998: "Wanneer het een bank ontbreekt aan betalingscapaciteit, dan kun je eraan denken dat de Staat beslag moet kunnen leggen op financiële middelen bij zo’n andere instantie om toch de continuïteit van het betalingsverkeer veilig te stellen." Dat viel destijds niet lekker bij de banken. Omdat het verder nooit aan de orde kwam, lijkt iedereen het inmiddels vergeten.
Argumenten?
Van Boxtel keek in datzelfde jaar met zijn bezorgde blik over de grens. ‘Over sommige landen hebben we grote zorgen. Zoals Frankrijk en Duitsland. Daar bestaat geen goed beeld, omdat er een centrale regie ontbreekt. We zijn voor onze energievoorziening intussen wel deels van die landen afhankelijk. Een stapje verder is dan wat ik maar aanduid als ‘het Oostblok’. Daar heb je installaties, waarvan nog niet het begin van een idee bestaat omtrent de millenniumbestendigheid." Van Boxtel gruwde van het bagatelliseren van de problemen in Oost-Europa. Het veel gehoorde argument dat men daar technologisch nog niet zo ver was, was volgens Van Boxtel een ‘heel gevaarlijke dooddoener’: "Met het opengooien van de markt hebben zich daar allerlei transacties voorgedaan. Ook op dit gebied. Moderniserinkje hier, aanpassinkje daar. Ik zou daar niet voor durven instaan.’
Afgelopen week gebruikte de minister verantwoordelijk voor de aanpak van het millenniumprobleem echter zelf dat argument om de uitgebleven problemen te verklaren. ‘In Afrika en Zuid-Amerika is de computerdichtheid veel minder groot dan hier. De infrastructuur van hun technologie is onvergelijkbaar met de onze. Echt, ik heb geen boodschap aan dergelijke vergelijkingen’, aldus Van Boxtel afgelopen maandag in De Volkskrant.
