Met 9/11 in aantocht en de aandacht daarvoor in de media komt bij mij als vanzelf mijn jeugdwens weer boven drijven. Natuurlijk wilde ook ik toen ik klein was een stoere brandweerman worden. Het zijn toch de hedendaagse helden die de jonkvrouwen uit brandende huizen redden.
Terugkijkend op 30 jaar ict-projecten kunnen we helaas niet ontkennen dat onze branche wel enige 'faam’ heeft opgebouwd op het gebied van projecten die in brand gevlogen zijn. In veel projecten zijn brandhaarden ontstaan, variërend van binnenbrand tot verzengende inferno’s die het nieuws gehaald hebben. Ondanks onze pogingen hier verandering in te brengen maken wij deze faam tot op de dag van vandaag nog waar.
Zodra er in een project brand ontstaat heb je twee mogelijke reacties, te weten: het team komt nader tot elkaar en raakt in flow of het team valt uit elkaar en is alleen met heel veel moeite vooruit te krijgen. Die tweede vorm zie je helaas regelmatig voorkomen. De signalen daarvan zijn onmiskenbaar. Ineens wordt er niet meer met elkaar gesproken, maar over elkaar. Zaken die in het verleden automatisch gedaan werden worden nu pas na veel heel en weer geschuif opgepakt. Teamleden zijn vaak moe en snel prikkelbaar. Teamleden willen zich zover mogelijk distantiëren van de brand door te wijzen op andermans verantwoordelijkheden. Dit is een gevaarlijke situatie die veel schade kan veroorzaken en niet onderschat moet worden. Ook ik ken de uitdrukking 'zonder wrijving geen warmte'. De menselijke relaties in deze zijn volgens mij beter te vergelijken met een motor zonder olie. Hierdoor ontstaat er een hoop wrijving en warmte die nergens aan bijdraagt en als het te lang duurt tot onherstelbare schade leidt.
De eerste vorm, waarbij het team in een flow komt en het onmogelijke mogelijk maakt komt volgens mij door de brandweerman in ons. Het is ons verlangen naar heldendom en het project weer vlot te trekken. Zodra er maar genoeg brandweermannen in het team zijn ontstaat er een flow. Deze teams discussiëren in zo'n situatie niet over de oorzaak vanwege een schuldvraag, maar om met de oplossing te komen. Zij rekenen elkaar niet af op wat men niet kan, maar snappen wat elkaars sterke punten zijn en benutten die zo optimaal mogelijk. Deze teamleden hoeven geen opdrachten te krijgen, maar zien het werk zelf en zijn bereid persoonlijke offers te brengen om het project te redden. Het opvallende is dat deze teams alles zonder noemenswaardige moeite lijken af te gaan. Ze maken soepel hun voortgang en stralen energie en plezier aan hun omgeving uit. Zij kosten geen energie en het lijkt alsof zij als een perpetuum mobile eindeloos kunnen doorgaan.
Ik denk dat iedereen die dit heeft meegemaakt er met veel voldoening op terugkijkt. Dit zijn de projecten waar je, als je er weer tijd voor hebt tenminste, op verjaardagen mooie sier kan maken en trots over kan vertellen. Dit zijn de projecten waar collega’s vrienden worden voor het leven: het team van helden. Daar zit dan ook de keerzijde aan de brandweerman in ons. Door onze hunkering naar heldendom verwaarlozen wij onze werkelijk taak, te weten voorkomen dat er branden ontstaan. Niemand droomt er als kind van om als brandweerman voorlichting te geven op scholen of inspecties uit te voeren bij bedrijven. Maar daarmee worden veel meer levens gered dan die ene persoon die levend uit een brandend huis gehaald wordt. Waarschijnlijk is het ook de brandweerman in ons die ons, onbewust weliswaar, weerhoud van preventie maatregelen. Of zou het waar zijn dat de meeste pyromanen bij de brandweer werken?
Afgelopen jaren heb ik heel wat brandjes mogen blussen om projecten weer mee vlot te trekken. De eerste paar brandjes zijn leuk, en daar ben je inderdaad nog trots op.
Echter, wanneer je meer tijd kwijt bent met branden blussen dan met je eigenlijke werkzaamheden is er iets goed mis. Het vreet energie van de brandweermannen, maar daarnaast is er blijkbaar ook iets structureer fout in je ontwikkelorganisatie en/of proces.
Op zo’n moment zou je als organisatie eens naar het CMMi model kunnen kijken, dit kan je helpen de vuurhaarden weer onder controle te krijgen.
Als je genoeg ervaring hebt dan zie je dat soort branden vaak al lang van tevoren en trek je je bek open. Als het dan alsnog fout gaat dan ga je aan de zijlijn kijken hoe de boel uitfikt.
In die zin is een slimme ICTer ook iemand die overheidsprojecten als de pest mijdt want daar valt weinig eer aan te beleven.