Digitale soevereiniteit vraagt om herziening van cloudstrategie  

BLOG – Cloudtechnologie is uitgegroeid tot de ruggengraat van veel bedrijven dankzij de schaalbaarheid, flexibiliteit en operationele efficiëntie die het kan bieden. Toenemende geopolitieke spanningen, veranderende wet- en regelgeving en vragen over digitale soevereiniteit dwingen Europese bedrijven echter hun afhankelijkheid van grote Amerikaanse technologiebedrijven te heroverwegen. Volledige onafhankelijkheid van de Amerikaanse cloud is nog niet realistisch, maar een strategische, stapsgewijze aanpak kan helpen om afhankelijkheid te verminderen zonder concessies te doen aan prestaties of veiligheid. 

De huidige geopolitieke ontwikkelingen maakt Europa bewust van de grote afhankelijkheid van Amerikaanse technologiebedrijven, met name op het gebied van cloud computing en databeheer. Zo wordt zo’n zeventig procent van alle cloud-infrastructuur in Europa gehost door Amerikaanse providers terwijl maar liefst tachtig procent van de Europese gegevens wordt beheerd door Amerikaanse technologiebedrijven (CSIS). De Europese Unie is bezorgd over deze situatie, en wil met initiatieven als de EU Data Act onze soevereiniteit vergroten en de afhankelijkheid van niet-Europese serviceproviders verminderen. 

Het gebrek aan evenwicht zie je ook terug in de verdiensten van de cloudproviders. Zo steeg de omzet van Europese providers tussen 2017 en 2022 met 167 procent. In diezelfde periode daalde hun marktaandeel echter flink, van 27 naar dertien procent. De drie grootste Amerikaanse leveranciers hadden aan het eind van die periode gezamenlijk 72 procent van de markt in handen, wat aantoont dat het verschil in schaalgrootte tussen Europese en Amerikaanse bedrijven enorm is. 

Als reactie op die dominantie bezinnen Europese overheden en organisaties zich steeds vaker op hun cloudstrategie om de digitale soevereiniteit te versterken. Door de sterke positie van Amerikaanse providers en de huidige beperkingen van Europese alternatieven is dat een grote uitdaging. 

De belangrijkste obstakels: 

• Beperkte plausibele alternatieven
  Er bestaan Europese cloudproviders, maar hun ecosystemen zijn minder uitgebreid en missen het wereldwijde bereik van hyperscalers;

• Compatibiliteit
  Om workloads zonder onderbreking tussen cloud-omgevingen te verplaatsen is een volwassen, gestandaardiseerde aanpak en toegang tot technische expertise nodig;

• Financiële en technische obstakels
  Volledige onafhankelijkheid kan ten koste gaan van innovatie, efficiëntie en wendbaarheid ten opzichte van concurrenten;

• Beveiligingsproblemen
  Europese alternatieven kunnen niet altijd tippen aan de beveiligingsinvesteringen, compliance-features en digitale weerbaarheid van hyperscalers, wat extra risico’s met zich mee kan brengen. 

Waarom nu ingrijpen? 

De hierboven genoemde obstakels maken het lastig om je afhankelijkheid te verlagen, terwijl juist die afhankelijkheid risico’s met zich meebrengt. Als eerste zijn er de geopolitieke risico’s. Toenemende spanningen, sancties en veranderend beleid kunnen invloed hebben op de toegang tot gegevens, applicaties en kritieke cloud-services. Als een hyperscaler daarnaast operationele of financiële problemen heeft, zullen Amerikaanse bedrijven en overheidsinstanties waarschijnlijk als eerste ondersteuning krijgen, waardoor Europese bedrijven kwetsbaarder zijn.  

Ook zorgt het voor een slechte onderhandelingspositie omdat bedrijven door een gebrek aan goede alternatieven zijn overgeleverd aan prijsmodellen en serviceniveaus die worden opgelegd door hyperscalers.   

Te veel vertrouwen op een handvol Amerikaanse leveranciers betekent als laatste dat bedrijven die sterk afhankelijk zijn van die techreuzen in toenemende mate te maken krijgen met compliance-problemen en juridische risico’s als gevolg van steeds strengere EU-regelgeving. 

Cloud-afhankelijkheid is daarmee niet alleen een IT-kwestie maar een strategisch bedrijfsrisico. Het goede nieuws? Met een gestructureerde aanpak zijn die risico’s te beperken zonder dat dit ten koste gaat van prestaties of innovatie. 

Stappenplan

Er is geen pasklare oplossing voor cloud-onafhankelijkheid, omdat organisaties te maken hebben met een mix van uiteenlopende technologische, financiële en wettelijke uitdagingen. Desondanks kan een stapsgewijze, strategische aanpak die wendbaarheid en flexibiliteit als uitgangspunt heeft, helpen om de eerste stappen te zetten bij het verminderen van Amerikaanse afhankelijkheid.

• Bepaal je cloudstrategie

Bedenk als eerste hoe afhankelijk je wilt zijn. Organisaties moeten afwegingen over soevereiniteit integreren in hun beslissingen over continuïteit, beveiligingsmaatregelen en de wetgeving waaraan ze onderhevig zijn. 

• Bepaal welke mate van afhankelijkheid van Amerikaanse digitale diensten aanvaardbaar is voor je organisatie;
• Ontwikkel een strategie voor de middellange en lange termijn die soevereiniteit in de it-besluitvorming integreert;
• Stem soevereiniteit en bedrijfsdoelen, risicomanagement en wet- en regelgeving op elkaar af zodat soevereiniteit je helpt om groei en compliance te ondersteunen. 

• Afhankelijkheden in kaart brengen en kritieke infrastructuur beveiligen 

Om controle terug te krijgen, is inzicht nodig in de processen die afhankelijk zijn van de cloud, samen met directe voorzorgsmaatregelen om de bedrijfscontinuïteit te waarborgen. 

• Identificeer cloud-afhankelijkheden en de gevolgen voor je bedrijfsprocessen om bijbehorende risico’s goed te kunnen beoordelen;
• Maak (backups van) data die wordt gehost op Europese servers van Europese bedrijven;
• Neem veiligheidsmaatregelen voor kritieke infrastructuurdiensten zoals dns en identity & access management. 

• Cloudproviders evalueren en diversifiëren

Om vendor lock-in te vermijden is diversificatie belangrijk. Onderzoek alternatieven en test ze, om zo je flexibiliteit te vergroten. 

• Onderzoek welke alternatieve cloudproviders uit de EU geschikt zijn als alternatief;
• Experimenteer met alternatieve leveranciers om de haalbaarheid en risico’s van een eventuele overstap in kaart te brengen;
• Ontwikkel een exit-strategie die flexibiliteit waarborgt en vendor lock-in voorkomt. 

• Creëer een architectuur die portabiliteit ondersteunt

Een wendbare, portable architectuur vormt de basis van cloudsoevereiniteit. Hybride oplossingen en standaardisatie zorgen voor operationele flexibiliteit. 

• Onderzoek de haalbaarheid van on-premise hostingplatforms als onderdeel van een hybride strategie;
• Standaardiseer applicaties met behulp van containers (Kubernetes, OpenShift) voor meer compatibiliteit;
• Ontwerp applicaties met verschillende abstractielagen zodat je gemakkelijk kunt bewegen tussen verschillende cloudproviders, waardoor je applicaties en gegevens makkelijker kunt verplaatsen. 

• Breng cloudsoevereiniteit en governance samen 

Cloud-onafhankelijkheid is geen losstaand project maar een doorlopende inspanning waarbij heldere kaders voor governance noodzakelijk zijn. 

• Maak van cloud-onafhankelijkheid een uitgangspunt bij aankopen en investeringen in technologie;
• Stel selectiecriteria voor soevereiniteit op bij de keuze voor leveranciers en de it-architectuur. 

Aanpak

Met deze aanpak ga je verder dan alleen het wendbaar maken van je organisatie. Het helpt je te bouwen aan een cloudstrategie die het vertrouwen, de veerkracht, controle en duurzaamheid van de organisatie op lange termijn verbetert. Dit is geen verandering die binnen een dag is afgerond, maar een continu proces van evaluatie, aanpassing en risicovermindering.  

Het leidt tot een grotere veerkracht doordat het de afhankelijkheid van grote techbedrijven vermindert. Daarmee ontstaat een sterkere onderhandelingspositie dankzij een gediversifieerd cloudportfolio en flexibiliteit op de lange termijn. Ook komt het compliance ten goede doordat soevereiniteit aansluit op de doelstellingen van snel veranderende EU-wetgeving, en verhoogt het de veiligheid door grotere controle over de bedrijfsinformatie. Zo beperken bedrijven niet alleen hun risico’s, maar nemen ze ook de leiding over hun digitale toekomst.

Hoewel een volledig afscheid van hyperscalers nu nog niet realistisch is, helpen een doordachte planning, een wendbare infrastructuur en een goede uitvoering om een stevige basis te leggen voor een soevereine digitale toekomst.