Bij logistiek gaat het niet meer primair om het beheer van goederenstromen; de jongste ontwikkelingen betreffen de logistiek van informatiestromen over client/server-netwerken en de ‘gegevenssnelweg’. Diverse ontwikkelingen moeten uiteindelijk leiden tot de logistiek en technisch geheel geautomatiseerde fabriek. De software-industrie werkt nu aan geautomatiseerde wereldwijde klant- en ordergeneratie, en vervolgens orderbesturing, met behulp van tools voor beheer en analyse van de in- en externe logistieke informatiestroom.
Mrp-II (manufacturing resources planning) is terzijde geschoven toen aan het begin van de jaren negentig erp (enterprise resource planning) opdook. Aanvankelijk was deze vernieuwde software voor de ondernemende bedrijfsorganisatie te typeren door zijn toenemende openheid, gebaseerd op een IT-platform en een volledig gebruiker-georiënteerde functionaliteit. De ontwikkeling is inmiddels weer een stap verder. Datamanagement, met in zijn kielzog datamining, doet nu zijn intrede. Windows 95 oefent invloed uit op zowel de gebruiksvriendelijkheid als de commerciële communicatie. De opwindendste ontwikkeling betreft niet meer het beheer van de logistiek van de goederenstroom, maar het management van de logistiek van de informatiestroom over het client/server-netwerk en de gegevenssnelweg.
Dit alles heeft tot gevolg dat de gebruiker die snelweg op moet, gesteund door erp en client/server-technologie. Dit geldt niet alleen voor de grotere organisaties, maar ook voor het mkb (midden- en kleinbedrijf). De omvang van de informatiestroom neemt daardoor toe. De opkomst van multimediale informatie versterkt de groei van de gegevensstroom. Naast de logistiek van de goederenstroom gaat dus die van de informatiestroom een steeds belangrijkere rol spelen.
Logistieke gereedschapskisten
In het begin van de jaren negentig telden de grote logistieke applicaties zo’n 1500 functies voor het besturen van goederenstromen. Inmiddels zijn dat er meer. De applicaties werden logistieke gereedschapskisten voor het vormgeven van het logistiek management. Er ontstonden hulpmiddelen om, afhankelijk van het eisenpakket, een functioneel en technisch ontwerp te maken voor een systeem voor logistiek management. Richtinggevend was het werk van professor Scheer, verbonden aan de universiteit van Saarbrücken en eigenaar van het bureau YDS. Het door hem ontwikkelde tool is gemodificeerd en verder uitgewerkt, overgenomen door Sap en onder de naam Aris op de markt gebracht.
Dergelijke tools zijn hard nodig om de groeiende complexiteit de baas te blijven. Baan ontwikkelde een eigen, tweeledig te gebruiken toolset, Orgware genaamd, voor of bpr (business process redesign, herontwerp bedrijfsprocessen) of de zogenaamde hot swap. De hot swap-methode is ontwikkeld voor gebruikers die onder operationele condities willen overstappen naar Triton van Baan.
Orgware, bestemd voor een snelle en efficiënte implementatie van Triton, bestaat uit vier subsets. De eerste is Target, een stap-voor-stap methode met duidelijk gedefinieerde fases en mijlpalen voor het implementeren van de oplossing. De tweede, Services, levert de inhoud van de diensten die Target begeleidt. Target begint met een oriëntatie op de voor de branche relevante logistieke besturingsfuncties. Via een voorstel voor de functionele oplossing, technisch advies en een haalbaarheidsonderzoek lopen de diensten door naar een organisatie-advies, projectmanagement, installatie- en implementatieservices, conversie en maatwerk, software-configuratiebeheer en opleiding. Vervolgens zijn vier diensten beschikbaar voor onderhoud, operationele ondersteuning, calamiteiten en prestatie-monitoring.
De derde subset, Organiser, biedt gereedschappen om Triton af te stemmen op de bedrijfsprocessen. Dit is in de praktijk een effectief hulpmiddel gebleken voor een snelle en degelijke implementatie. De vierde, Trainer, verschaft de benodigde hulpmiddelen om het systeem te leren begrijpen.
Prestatiebeheer
De afgelopen jaren zijn ook de hulpmiddelen voor prestatiebeheer verder ontwikkeld, door – veelal via SQL – in te grijpen in de databank en cijfers zo te ordenen dat de organisatie er de ontwikkeling van prestaties mee kan budgetteren en volgen. Mede daardoor komt scm (supply chain management) tot ontwikkeling. Prestatiebeheer maakt de logistieke informatiestroom opnieuw gecompliceerder. Het antwoord op die groeiende complexiteit moet liggen in oplossingen voor een beter beheer van de informatiestroom.
De oplossing moest komen van open systemen en de client/server-architectuur. Sap, Baan, Marcam, een geheel vernieuwd Mapics en enkele andere hebben inmiddels ingespeeld op deze ontwikkeling en bieden hun applicaties aan op een verscheidenheid van hardware, besturingssystemen en gebruikersinterfaces, en met verschillende client/server-architecturen. Toen kwam Internet, en vervolgens Windows NT en Windows 95. De vraag luidt nu wat de consequenties van deze ontwikkelingen zijn.
Zakendoen via de snelweg
Het bedrijf PS Automatisering uit Almere, met tachtig medewerkers in Nederland en Engeland, heeft begin dit jaar zijn strategie afgestemd op de veranderende omstandigheden. Het PS-pakket voor discrete, klantenorder-gerichte processen en het Impcon-pakket voor discrete, seriematige produktie zijn uit de verkoop genomen. De functionaliteit van beide pakketten is nog steeds aantrekkelijk. Het PS-pakket wordt in Duitsland dan ook nog verkocht. De vestiging te Almere echter acht beide pakketten verouderd, en de ombouw naar een open vierde-generatie pakket was te kostbaar. Wel blijft het bedrijf de klanten ondersteunen bij het beheer van deze applicaties. De onderneming heeft inmiddels het door haar bestreken gebied van logistiek management uitgebreid. Sinds enige jaren verzorgt het de implementatie en ondersteuning van Renaissance, een client/server-pakket voor de semi-procesindustrie van Ross.
Nieuw is dat PS en Sap partners zijn geworden. Sap zet daarmee een forse stap naar het middenbedrijf. PS heeft veel ervaring met industriële automatisering in grote, middelgrote en kleinere bedrijven en gaat nu in die sector R/3 implementeren.
Van veel meer betekenis echter is de oprichting van PS Informatietechniek. Op het eerste gezicht lijkt deze onderneming ingericht om de klant te ondersteunen met het effectief gebruiken van Windows 95 voor netwerkarchitectuur en -beheer. Met die technische hulp is de klant echter tevens in staat om de elektronische snelweg op te gaan en langs deze route zaken te doen. Dat zakendoen via de snelweg ligt in het verlengde van erp. De werkelijke betekenis van PS Informatietechniek is dat het de klanten op dit gebied ondersteunt. Dit schept nieuwe kansen voor het mkb.
Een beperkte stroom
Nieuweling onder de aanbieders van erp-applicaties is Oracle. Dit lijkt wellicht een vreemde stap, maar wie zich afvraagt of het bedrijf een applicatie van een klant voor breed gebruik toepasbaar heeft gemaakt, zit op het verkeerde spoor. Een White paper van Oracle van december 1994 gaat over de visie op de client/server-structuur en daaruit spreekt een logistieke kijk op informatiestromen. In deze visie wordt de informatiestroom over een lan of wan (local/wide area network) zo effectief mogelijk geregeld door de informatieverwerking op de applicatieserver te laten plaatsvinden.
Hiervoor is een krachtige en snelle grafische interface nodig. Het grafische interfaceprogramma is op de client geïnstalleerd. Dit programma zet de applicatieserver aan het werk. Deze server heeft direct toegang tot de applicatieprogrammatuur, vraagt die desgewenst in blokken op en houdt deze blokken tijdens het bewerkingsproces in het geheugen. De applicatieserver regelt het opvragen van de gegevens van de dataserver, verwerkt die data en stuurt de resultaten naar de client. Applicatie en dataserver kunnen gecombineerd draaien op één server, maar het is ook mogelijk om ze te scheiden en te verdelen over meerdere servers. Het gaat erom de werklast zo dicht mogelijk bij de gegevensbron te houden, omdat dit de grote gegevensstroom zoveel mogelijk beperkt.
Binnen deze architectuur wordt het gebruik van capaciteit door de client en de server met elkaar in evenwicht gebracht. De gui (grafische gebruikersinterface) van de client regelt de presentatie en beschikt over de benodigde applicatielogica om de uitvoering van de gegevensverwerkende processen aan te sturen en de uitkomsten daarvan weer te geven. De servers worden gebruikt voor het datamanagement; voor het bewerken en opslaan van gegevens door optimaal gebruik van de verwerkingscapaciteit, het werkgeheugen en de schijfruimte.
De consequentie van deze architectuur is dat er geen programmatuur en geen grote massa te bewerken gegevens van de server over het netwerk naar de client worden gestuurd. In plaats daarvan ontvangt de server een beperkte stroom opdrachten en stuurt hij een eveneens beperkte stroom informatie terug. Dat alles heeft tot gevolg dat het informatieverkeer tussen de client en de applicatieserver minimaal is. Lan’s voeren transacties binnen seconden uit en wan’s in fracties daarvan.
Beheren en analyseren
Of die client/server-structuur een interne of een externe, bedrijfsoverschrijdende structuur is, doet er niet toe. De client/server-architectuur is de architectuur voor de doorgaande informatiestroom. Die stroom loopt naar de co-ontwerper en de co-maker, en naar de verkoop- of inkooporganisatie. Het maakt niet uit of de plaats van bestemming een stad verder of aan het andere eind van de wereld ligt en de stroom kan door derden worden aangedreven.
Die interne en externe logistieke informatiestroom moet worden beheerd en geanalyseerd. Oracle heeft daarvoor de module Applications Data Warehouse ontwikkeld, met mogelijkheden om informatie uit diverse applicaties en verschillende systemen bij elkaar te verzamelen. Die applicatie wordt toegepast in het systeem voor logistiek management. Hij biedt het management mogelijkheden om zaken waarbij tijd een kritieke factor is onder controle te houden en om snel een antwoord te geven op complexe vragen.
Analisten gebruiken de applicatie voor diverse vormen van gegevensanalyse en -presentatie. Dankzij deze toepassing kunnen ze beschikken over een meerdimensionale doorkijk door gegevens en over statistische en budgetteringsfuncties. Daarmee kunnen ze complexe stromen marktinformatie, orders, goederen en betalingen analyseren. Ze kunnen daarbij de hulp inroepen van dss-capaciteit (decision support systeem). Bij dit alles is de plaats van de client – desgewenst een krachtige draagbare computer – variabel.
Commercie via www
Dit systeem voor logistiek management van Oracle biedt via Internet Commerce ook functies voor een aansluiting tussen het erp-systeem en www (World Wide Web). Doel is het bieden van faciliteiten voor het ontsluiten van nieuwe markten, betere dienstverlening, lagere operationele marketingkosten en een effectievere inzet van de werknemers. Gebruik van www draait relaties om. De informatie op het netwerk lokt vraag uit en moet zo het genereren van nieuwe suspects en prospects met zich meebrengen. De functie van de vertegenwoordiger is de afgelopen decennia vervangen door reclame, catalogi, aanbiedingen en mailingen op het net. Die functie wordt nu overgenomen door de advertentie/informatie-pagina op het netwerk. Wie reageert kan via de module Internet Commerce individueel op aanvraag elektronisch zaken doen.
Deze strategie helpt de gebruiker met het opzetten van een pakket diensten voor een portfolio met informatie- en transactiemogelijkheden, desgewenst in een vergaand geautomatiseerde vorm. Die informatie- en transactiemogelijkheden lopen via de erp-werkstroom door in de eigen of externe zakengegevens. Het voegt een nieuwe dimensie toe aan de servicefunctie.
Commercie op Internet via www is inmiddels geen ‘ver van mijn bed’-show meer. Daartegenover staat dat grote informatiestromen nog niet zijn weggelegd voor de gebruikers die geen Isdn-aansluiting hebben. Zolang de snelle gegevenslijn nog niet tot aan ieders voordeur is doorgetrokken en de benodigde kennis om gestructureerd commercieel het net op te gaan nog minimaal is, zal de Data Warehouse Application voor de meeste gebruikers toekomstmuziek blijven. Veel reëler zijn dan de fax, elektronische gegevensuitwisseling (edi) en elektronische post (e-mail). Daarvoor heeft Oracle de Edi Gateway ontwikkeld. Doel is directe inbreng van fax, edi en e-mail in de verkoop-, inkoop-, fabricage- en financiële modules. Een openstaande post, gekoppeld aan een standaardbriefje, valt in één korte procedure te realiseren. De edi-functies worden toegevoegd aan de functionaliteit van andere modules.
Klantgegevens combineren
Verder is gewerkt aan het snel plannen van de behoeften. In Europa bestaat hiervoor separate software voor werkplaatsbesturing. In de Verenigde Staten zoekt men het meer in het versnellen van de berekening van de behoeften in het erp-pakket. Die versnelling wordt bereikt door de uitkomst van de netto berekening vast te leggen in een bestand en dit bestand voortdurend vanuit de actualiteit bij te werken. Dat geldt dan voor zowel het allesoverkoepelende plan als het actuele order/voorraad-plan. Daardoor bestaat de mogelijkheid om ook actuele situaties te simuleren.
Bijna drie jaar geleden zetten enkele Japanners hun visie op de doelstellingen voor het jaar 2000 uiteen. Hoofddoel is de logistiek en technisch geheel geautomatiseerde fabriek. Inmiddels heeft de software-industrie een volgende stap in die richting gezet. Dat is de stap naar de geautomatiseerde wereldwijde klant- en ordergeneratie, gevolgd door geautomatiseerde orderbesturing. Het ziet ernaar uit dat de software-industrie die doelstelling zal halen in de vier jaar die nog te gaan zijn tot 2000. De nieuwe communicatiefuncties betekenen dat een flinke stap in die richting is gezet. Datamining, de functie om onder andere klanten op te sporen door het slim combineren van klantgegevens uit diverse databases, is een volgend item. Daarmee verschuift het gebruiken van het netwerk naar het intelligent benutten daarvan.
Cees van Heijkoop, freelance medewerker Computable
