Het is alweer zo’n tien jaar geleden, maar nog steeds staat het plaatje net zo scherp op mijn netvlies als toen op het omslag van Intermediair. Een scherp geklede jongeman, stropdas dynamisch wapperend in de wind, stormt niets ontziend de toekomst in, klaar om zich die meedogenloos toe te eigenen. Opzij iedereen – voor DE NIEUWE AUTOMATISEERDER!
De boodschap was even simpel als intrigerend: de snelle vlucht van de informatietechnologie vroeg zo langzamerhand om een nieuw type gangmaker, niet verblind en afgeleid door banale ambachtelijke bagage maar in plaats daarvan gezegend met strategische, inhoudelijke kennis van zakelijke processen. Natuurlijk: naar voetvolk als programmeurs, informatie-analysten en systeemontwerpers zou altijd wel wat vraag blijven bestaan, maar het echt grote werk in de automatisering was toch voorbehouden aan niet-technologen.
Wie nu een nummer van Computable of Intermediair doorbladert, merkt al snel dat van deze indertijd populaire voorspelling weinig is terechtgekomen. Nog steeds puilen de advertentiepagina’s uit van vacatures voor allerlei soorten technische specialisten, en vaak gaat het daarbij om zware, invloedrijke functies. Toegegeven: vooral de grote systeemhuizen zijn zó wanhopig op zoek naar jong personeel, dat ze ook wel genoegen willen nemen met een niet-technische hogere vooropleiding, zoals bedrijfskunde. Maar uit diezelfde advertenties blijkt ook dat degenen die zich daardoor voelen aangesproken, in de eerste plaats een technische inhaalscholing wacht.
De verhouding tussen algemeen managers en gespecialiseerde IT’ers blijft daarmee onverminderd actueel, maar één ding is inmiddels wél veranderd. De automatisering is allang de status van instrumentele techniek, van uitvoerende werkzaamheden ontgroeid. Strategische inzet van IT in produktie en verkoop is een cruciale voorwaarde voor concurreren en overleven, en in de zakelijke dienstverlening worden steeds meer produkten aangeboden die voor een groot deel uit IT bestáán.
De directeur die er trots op is om geen personal computer op zijn bureau te hebben, is een snel uitstervende soort, maar voldoende is dat niet. Voor het strategisch sturen van informatietechnologie komt nog steeds meer kijken dan alleen een generalistische ‘helicoptervisie’ plus een beetje ‘IT-affiniteit’, namelijk kennis van zaken. Van technische zaken, om precies te zijn.
Het grote misverstand achter de idee van de nieuwe automatiseerder luidde, dat informatietechnologie dan wel reuze nieuw en innoverend mocht zijn, maar dat de échte dynamiek vooral zou gaan plaatsvinden aan toepassers- en gebruikerskant. Maar voorlopig is juist het omgekeerde gebeurd, en is juist de technische ontwikkeling van de automatisering zo dramatisch versneld dat de generalistische manager voor een steeds lastiger probleem komt te staan. Steeds meer raakt hij met handen en voeten gebonden aan een technologie waarvan hij de pijlsnel groeiende toepassingsmogelijkheden steeds minder goed kan overzien. Gelukkig is daar dan nog steeds die onmisbare steun en toeverlaat: De Oude Autmatiseerder.
Flip Vuijsje was van 1981 tot eind 1993 hoofdredacteur van Intermediair.