IBM heeft een nieuwe versie van zijn mainframebesturingssysteem OS/390 uitgebracht, speciaal ontworpen voor de 64-bit z900-systemen (codenaam Freeway) van dit platform. Daarnaast hernoemt de leverancier het besturingssysteem; het heet nu z/OS. Dit stemt overeen met de recente reorganisatie van al IBM’s serverplatformen, waarbij de S/390-mainframereeks is omgedoopt tot z-Series.
Naast deze naamsverandering probeert IBM het imago – en daarmee de verkoop – van zijn mainframeplatform op te krikken door breed in te zetten op Linux. Die open source Unix-variant is reeds overgezet naar de S/390-hardware en moet samen met het verbeterde, bedrijfseigen OS/390 de rol van bedrijfskritische superserver breed uitdragen.
De afgelopen jaren zijn zware Unix-systemen opgerukt naar de bovenkant van de servermarkt. Dergelijke machines zijn afkomstig van IBM zelf én van concurrenten als Sun Microsystems, Compaq (via het overgenomen DEC) en Hewlett-Packard (HP). De ambities van deze leveranciers om het datacentrum te ‘veroveren’ vormen een bedreiging voor de positie van de traditionele datacentrum-servers, de mainframes.
Evolutie
IBM heeft het OS/390 dan ook geregeld voorzien van nieuwe snufjes en zet die lijn in wezen voort met de ‘overgang’ naar het z/OS. Die uitvoering biedt namelijk enkele uitbreidingen, maar vooralsnog geen grote sprongen voorwaarts. De voornaamste verbetering in de nu aangekondigde z/OS-versie (V1R1) is de 64-bit adresseringsruimte voor de geheugen- en opslagsystemen.
Het besturingssysteem kan hierdoor grotere databrokken verwerken, wat weer leidt tot efficiëntere communicatie met het geheugen en een versnelling voor toepassingen als databanken. De huidige uitvoering van OS/390 kan weliswaar ook grote geheugenblokken aanspreken, maar die zijn dan opgedeeld in segmenten van 2 gigabyte elk. Dit legt beperkingen op aan grote databanken en zware applicaties. Die moeten onder die geheugengrens van 2 GB te blijven óf worden opgedeeld in stukken, wat vanwege de wederzijdse communicatie daartussen de systeembelasting verhoogt.
De in oktober gelanceerde 64-bit Freeway-mainframes kunnen 5 tot 64 GB aan geheugen benutten. Met het nu verbeterde z/OS kan één applicatie dat maximum gebruiken. Het lijkt echter onwaarschijnlijk dat gebruikers hun z-systeem daadwerkelijk zullen configureren als één enkele server, in plaats van als meerdere, virtuele servers (images).
‘Eerste’ versie
Deze ‘eerste’ versie van het z/OS heeft verbeterde ondersteuning voor Sun Microsystems’ platformonafhankelijke programmeertaal Java en voor Linux. De aanwezigheid van deze twee technologieën moet het ontwikkelen van programmatuur voor het mainframe makkelijker maken, aldus IBM. De leverancier wil zijn S/390-machines hiermee aantrekkelijk maken voor ontwikkelaars die niet bekend zijn met dat aloude platform.
Daarnaast belooft IBM vereenvoudigde configuratie en beheer van de nieuwe systemen. Het beheerhulpmiddel Intelligent Resource Director (IRD) is onderdeel van deze belofte. Deze opvolger van de Workload Manager (WM) laat de computer automatisch systeembronnen toewijzen aan applicaties of bewerkingen die meer capaciteit nodig hebben. Dit omvat het geheugen, de i/o-capaciteit en de processorkracht.
IRD kan de systeembronnen ook balanceren tussen logische systeempartities en knooppunten van een cluster (nodes). Workload Manager opereert alleen binnen die segmenten. De Resource Director is echter nog niet in staat virtuele Linux-partities op mainframes te beheren. Peter McCaffrey, marketingdirecteur voor IBM’s z-Series, zegt dat die functionaliteit verschijnt in de volgende z/OS-versie (V1R2)
De nieuwe uitvoering van het S/390-besturingssysteem functioneert ook op de huidige G6-mainframes en de voorgaande, vijfde generatie (G5). Die machines ontberen dan wel de genoemde verbeteringen. Die zijn voorbehouden aan de nieuwste z900-machines (voorheen G7, codenaam Freeway) die in oktober vorig jaar op de markt verschenen.
In oktober volgt V1R2 van het mainframebesturingssysteem. Die tweede versie van het z/OS is uitgerust met onder meer een nieuwe interne netwerkvorm, genaamd Hipersockets. Die technologie versnelt de communicatie tussen de verschillende partities (virtuele servers) binnen het systeem. Deze hoge-snelheidsverbindingen zien er op applicatieniveau echter uit als reguliere netwerkverbindingen (TCP/IP). IBM’s midrangeplatform AS/400 (i-Series) is reeds voorzien van een soortgelijke functionaliteit.
Prijsherziening
IBM onderwerpt momenteel zijn prijsbeleid voor mainframesoftware aan een herziening. De leverancier wil afstand nemen van het voor mainframes gebruikelijke licentieschema waarbij de kosten voor softwaregebruik worden berekend op basis van de totale rekenkracht van het systeem. Het aanstaande nieuwe prijsmodel is gebaseerd op de capaciteit van de partitie waar de applicatie daadwerkelijk draait.
Deze beleidsherziening is in mei vorig jaar deels ingezet toen IBM worstelde met de te vragen kosten voor het draaien van Linux op zijn mainframes. In juli 2000 kwam de computerfabrikant uiteindelijk met een prijslijst voor het open source-besturingssysteem op zijn S/390-machines. Technisch gezien was het functioneren van Linux op dat platform reeds een feit.
IBM hinkte namelijk op twee gedachten. Enerzijds wou het het mainframegebruik van Linux aantrekkelijk maken om nieuwe klanten te trekken en daarmee inkomsten te genereren. Anderzijds moest dit alternatieve softwareplatform niet de traditionele mainframe-inkomsten bedreigen door die klanten een goedkoper applicatieplatform te bieden.
SAP steunt S/390-Linux
Softwareleverancier SAP schaart zich achter IBM’s streven het open source-besturingssysteem Linux te laten draaien op zijn S/390-mainframes. De Duitse producent van bedrijfsautomatiseringssoftware (erp) heeft vorige week een verbond met IBM onthuld om zijn Mysap-programmatuur over te zetten naar het S/390-platform. De twee it-bedrijven hebben hun samenwerking bekendgemaakt op de Duitse ict-beurs Cebit in Hannover. SAP proefde in maart 1999 al van Linux middels een investering in de Amerikaanse Linux-distributeur Red Hat, die zijn uitvoering van het besturingssysteem heeft geoptimaliseerd voor SAP-programmatuur.
IBM zelf gebruikt voornamelijk de Linux-distributie van het Duitse Suse voor zijn mainframeplatform en kan tot dertigduizend virtuele Linux-servers op die machines laten functioneren. Daarbij draaien die Linux-images niet direct op de hardware, maar middels partities op het eigenlijke mainframebesturingssysteem. Zo blijven zaken als beveiliging, prestatieniveau en stabiliteit gewaarborgd. In december vorig jaar bestelde het Zweedse telecombedrijf Telia een nieuwe (zesde generatie, G6) S/390-machine om diverse servers te consolideren en tegelijkertijd middels virtuele Linux-servers webdiensten als hosting te bieden. Telia zal allereerst de systemen van ruim 1500 Scandinavische klanten huisvesten op die individuele images. Ondertussen laat SAP weten dat Scaleon, dochter van het Duitse chemieconcern Bayer, reeds Linux gebruikt op een IBM-mainframe.
