Aanbestedingen remmen innovatie, maken projecten star en traag, en organisaties inflexibel. De manier waarop ze meestal plaatsvinden is daarom schadelijk voor de goede inzet van ict.
Aanbestedingen moeten de marktwerking vergroten, maar in de praktijk zijn het meestal steeds dezelfde ondernemingen die de aanbestedingen winnen. Aanbestedingen moeten de innovatie stimuleren. Maar innovatie komt meestal van nieuwe en dus kleinere organisaties. Zo werkt dat bijvoorbeeld in de mobiele datacommunicatie. Voor veel van deze bedrijven is een aanbesteding gewoon een te dure gok. Dus ze doen niet mee, en kan de overheid niet van hun innovaties profiteren. Het wrange is dat deze innovatieve ondernemingen vaak door diezelfde overheid worden gesubsidieerd voor hun innovatie.
De starheid waarmee aanbestedingsregels worden toegepast leidt tot lange en dure projecten. Aanbesteding nodig? Hup, tel maar een maand of vier bij je doorlooptijd op. Voor een project van een paar ton moet de overheid al aanbesteden, maar de kosten daarvan zijn in het gunstigste geval tienduizenden euro's. Dat gaan we niet terugverdienen door een scherpere aanbieding.
Een aanbesteding leidt ook niet tot meer inzicht in de werkelijke capaciteiten van de leveranciers in de markt. Je mag nauwelijks gedetailleerd met leveranciers praten en uit angst om af te vallen vult een leverancier zonder toelichting overal in dat hij aan de gestelde eisen voldoet. De leverancier leert niet wat het werkelijke businessprobleem is, en de klant leert niet wat de leverancier ook nog zou kunnen.
Projecten worden ook niet flexibeler door aanbestedingen. Onlangs nog werd een project bij UWV stilgelegd omdat het tot buiten de scope van de aanbesteding moest worden bijgestuurd.
Misschien dat aanbestedingen werken bij de aanschaf van kantoormeubilair of straatverlichting, maar er is iets serieus mis met het ict-aanbestedingscircus. We hebben betere regels nodig, of in ieder geval een manier om de bestaande regels beter te gebruiken.
Peter van Eijk is onafhankelijk adviseur (www.digitalinfrastructures.nl).
Peter slaat de spijker op zijn kop. De overheid maakt het allemaal onnodig ingewikkeld. Overigens is het voorstel van de SP om een minister van IT aan te tellen ook zo’n staaltje bureaucratieverhoging. Te gek voor woorden en gespeend van realiteitszin.
Hier sluit ik me ook van harte bij aan.
Wij (Siennax) bieden niet op overheidsaanbestedingen, simpelweg omdat de investering voor het maken de dikke “maatwerk” offertes, met alle soms bizarre eisen, voor een bedrijf van onze omvang niet in verhouding staat tot opbrengst – lees de kans om echt iets te verdienen. Een verstandige commerciele aanpak is slechts te werken aan prospects waarin je je in kunt verdiepen, en waar je je meerwaarde kunt laten zien op basis van je eigen verhaal. Aanbestedingen laten daar geen ruimte voor.
Daarbij bestaat ook nog steeds de misvatting dat complexe ICT trajecten vantevoren kunnen worden dichtgetimmerd. Door het instandhouden van die illusie, die zich vertaalt in steeds dikkere “lastenboeken” en bijbehorende offertes, zal het aantal mislukkingen en rechtszaken gaan toenemen totdat geen zinnig bedrijf zich nog aan dit soort Russisch roulette gaat wagen.
Michiel,
Je hebt wel eens gezegd dat de manier waarop klanten hun vraag verwoorden in een aanbesteding er eigenlijk al automatisch toe leidt dat sofware as a service oplossingen niet in beeld komen. Hoe zou de vraag dan wel gesteld moeten worden?
Peter,
Dat klopt. In de drang naar het uitsluiten van risico vallen innovaties als SaaS vaak meteen al af, want niet “proven” door te gering trackrecord. Vanuit het dogma: innovatief klinkt als risicovol en is dus fout.
De oplossing ligt in acceptatie van het feit dat alle IT (projecten) altijd impliciete risicos kennen en zullen kennen. Dat is gewoon inherent aan het vakgebied want verzoorzaakt door de enorme complexiteit, de abstractie, en het gegeven van korte cycli en hoge change rate van de technologie.
Het thema abstractie kan ik illustreren met de volgende anekdote: bij klantvragen zie ik heel vaak al in een vroeg stadium specificaties van de servers. Meestal de grootste en zwaarste die je kunt kopen, want dat is tenminste tastbaar, bevestigt de indruk dat het allemaal heel belangrijk is, en dat geeft zekerheid, nietwaar!
Betere aanpak van vraagstellingen zou moeten zijn het ophakken van grote problemen in kleine deelgebieden, en voor elk van de deelgebieden waar het maar even kan gebruik te maken van standaard software en functionaliteit. Het toepassen van standaard software en functionaliteiten verkleint immers de financiele, operationele en projectrisicos aanzienlijk.
Wat overblijft is dan wat integratie en maatwerk, weliswaar met veel risicos – maar te overzien.
Zo’n aanpak vereist architectuurdenken, niet kijken naar het probleem met als grond-gedachte “o o wat ben ik toch bijzonder en wat ik wil is er echt nog niet”, maar “waar lijkt dit probleem op, welke generieke elementen zie ik hier”.
Bedrijven die dit doen, halen (volgens forrester) aantoonbaar hoger rendement uit hun IT investeringen – i.t.t. de tobbers met al hun specials en maatwerk.
Bijvoorbeeld: je kunt een dichtgespijkerd systeem bouwen dat regels implementeert, maar je kunt veel eenvoudiger een generiek systeem samenstellen dat je mensen helpt om de regels uit te voeren en te controleren.
In zo’n aanpak past SaaS uitstekend. Want waar gaat het bij SaaS om: levering van bestaaande, reeds operationele functionaliteit, en je moet dan alleen dan op basis van objectieve criteria checken hoe de SaaS leverancier de operationele risicos (beschikbaarheid, veiligheid) heeft afgedekt.
De rest is dan een kwestie van inregelen, trainen, koppelen en wellicht nog hier en daar wat maatwerk.
En dan heeft de IT manager voor alles toch zelf blijven doen slechts 1 rationeel argument over: “ik kan geen enkele SaaS leverancier te vinden die de veiligheid en beschikbaarheid net zo dik voor elkaar heeft als ikzelf…..”