‘E-commerce’ verdwijnt binnen vijf jaar. Internet is er dan nog steeds, maar de handel daar heet dan gewoon handel, commerce. We zullen eraan gewend zijn. Het nieuwe boek ‘De Piranha-economie, E-commerce: strategie, markten en toepassingen’ gaat daarom niet over e-commerce, schrijven de auteurs, Caspers, Hosman en Verkerk, maar over meer, over ‘e-business’, ook over gelegenheidsnetwerken, het meten van succes, over wat internet zo geslaagd maakt en het qwerty-toetsenbord.
Is dat zinvol – hebt u daar wat aan? Het boek is bedoeld voor nieuwkomers in de e-handel en het elektronisch zakendoen en biedt hen zeker een bruikbaar overzicht van de hand van redelijk enthousiaste en kundige auteurs. Er zitten wel wat gaten in, vermoedelijk ook door het oponthoud van een half jaar in de productie. Over die gaten verderop nog. Goed is dat deze slagers in ieder geval hun eigen worst eten: het hele boek staat op het Web, en is elektronisch te bestellen en te betalen. Zo mag ik het zien.
Maar vreten kleine vissen echt grote op? Op internet wel, 2menen de auteurs, vooral als die kleine zich concentreren op de hoofdzaak, in dit geval samen happen. Piranha’s zijn ‘dynamisch, wendbaar, agressief, gespecialiseerd.’ Piranha’s zijn kleine bedrijven en ‘communities’ en voor die twee moeten grote bedrijven erg oppassen, menen de schrijvers, die hun boek uitgeven bij het grote Addison Wesley.
Grote bedrijven zijn zeker log, bureaucratisch, minder flexibel. Maar de vraag blijft aan mij knagen of die sinds dit boek opeens zo moeten oppassen. Op het moment lijkt het of zij juist steeds sneller de kleine vissen opvreten zo gauw die vet genoeg zijn om op te vallen.
Kijk naar Europa’s grootste uitgever, Bertelsmann, die tijdig een deel van AOL en ook van Barnes & Noble.com opkocht – en alleen al door de koersstijging vele tientallen miljoenen verdiende. Zelfde verhaal met Lycos. ICQ is vorig jaar opgekocht door AOL – zoals de piranha’s zelf braaf melden, net als het kleine Tripod, etcetera. Maar de waarschuwing is toch niet onterecht: hoed u voor vetzucht en te weinig beweging, en houd internet in de gaten.
Wat heeft dat met e-handel te maken? Dat is naast het overzicht het andere interessante aspect van het boek. Op het Web ontstaan sneller dan in het echt losse samenwerkingsverbanden. Op de occasionsite http://www.autobytel.com kan de koper van een tweedehands auto ook meteen kiezen uit diverse verzekeringen en andere aanbiedingen, die de volgende dag alweer vervangen kunnen worden door andere voor andere klanten. Advertentienetwerken: elke surfer krijgt uitsluitend de advertenties aangeboden die voor hem zinvol zijn.
Tastbaar drukwerk produceren en distribueren, en vooral het resultaat binnenkrijgen kost veel meer tijd dan een scan, wat Html en een link, dat is zeker waar. Toch moeten ook voor e-partnerships afspraken gemaakt worden, na ontmoetingen, correspondentie, contracten. En ook het einde van die samenwerkingsverbanden is geen kwestie van de stekker uit het stopcontact trekken. Hoe je die ‘partnerships’ kunt opzetten of beëindigen, blijft in de mist. Daar had het nogal schoolse hoofdstuk over transactiekosten gerust aan opgeofferd kunnen worden, het boek is tenslotte voor managers, niet voor economiestudenten. De titel moet eigenlijk luiden: de e-partners, want het kan alleen wat worden samen met anderen. Tegelijkertijd is het pleidooi voor outsourcing wel wat eenzijdig.
De auteurs hebben niet alle sectoren even grondig bezocht, zoals elektronisch uitgeven. ‘Het filteren en doorzoekbaar maken van informatie levert toegevoegde waarde op zonder (cursivering van de auteurs) dat daarvoor extra mankracht nodig is’. De grootste tekst-databank in Nederland, de Nederlandse Pers Databank van PCM, was er echter zo druk mee dat ze en passant ook nog ‘vergaten’ de auteursrechten van het opgenomen freelance-materiaal te regelen. Met desastreuze gevolgen voor twee jaar werk van zo’n veertig mensen.
Het boek bevat ook enkele visies die mij niet waterdicht genoeg zijn. ‘On line bestaat namelijk geen Kalverstraat, waar men zich kan vestigen en vanzelf binnenlopende klanten krijgt.’ Browsers starten toch met een portal, en vrijwel iedere surfer komt dagelijks bij zijn provider of een zoekdienst – zie de NL-Web-toptien van Multiscope (die overigens best vermeld had mogen worden). Problemen heb ik ook met de definitie van e-handel: ‘De integratie van elektronische media, met name die gebaseerd op internet-technologie, in een of meer onderdelen van de bedrijfsvoering.’ Waar blijft dan de handel?
Wat ontbreekt er verder aan het boek: veel Duitsland; Wehkamp; het wonderlijke succes van Het Net; de Nederlandse E-Trade en waarom dat netwerk geen succes is; info-bases op het Web als de NPD, FT Discovery, of de grootste, Lexis-Nexis – één en al partnership sinds twintig jaar, terwijl er toch een hoofdstuk gewijd is aan elektronisch uitgeven.
Wat wisten we nog niet? Daar is dit boek niet voor; dit boek geeft een overzicht van de ontwikkeling van markten en marketing op het Web, achtergronden en consequenties. Met veel korte voorbeelden en cases.
De Piranha-economie, E-commerce: strategie, markten en toepassingen.
John Caspers, Guido Hosman en Stefan Verkerk.
Addison Wesley NL, ISBN 90.430-0009.4
Prijs: 59,95 gulden
