Datagedreven sturing met de burger centraal

Als burgers creëren we meer en meer identiteiten op het internet en delen we informatie met bedrijven in ruil voor persoonlijk gewin of belang in de vorm van korting of aanbiedingen, of in de vorm van persoonlijke diensten zoals notificaties of voorkeuren bij reserveringen. Onder de naam Big Data Innovatiehub werkt Atos nauw samen met de gemeente Zoetermeer en de Metropool Regio Rotterdam Den Haag. De naam geeft al aan dat we de data centraal willen stellen maar vooral ook: innovatie stimuleren en bewustwording van het gebruik van data bij burgers en overheden verbeteren.

Ter illustratie: voor de Welsh Government is aangetoond dat, door het analyseren van gegevens uit het sociale domein in combinatie met gegevens uit politieregisters en schooladministraties, er vroegtijdig signalen kunnen worden verkregen voor het ontstaan van ‘troubled families’. Combineren van gegevens uit deze data silo’s en het toegankelijk maken voor een persoon druist in tegen de privacyregels. Maar door gebruik van analyse routines, zoals ontwikkeld in het Atos Codex Analytics platform, kan verbinding tussen de diverse bronnen wel worden gelegd zonder dat de privacyregels worden overtreden. Belangrijke toevoeging hierbij is dat het ‘systeem’ niet beoordeelt maar slechts signaleert, zodat een sociale dienst-medewerker tijdig de hulpvraag kan stellen aan het betreffende gezin.

Waar ligt de grens?

Deze ontwikkelingen roepen vragen op. Waar ligt de grens tussen wat kan er en wat willen we? Waar trekt de burger de lijn ten aanzien van acceptatie van deze datagedreven sturing?

Het project CityPulse won in 2015 de Digital Impact Award. Hier ging het om gegevens die in de openbare ruimte werden ingewonnen met video en geluidscamera’s om vroegtijdig de politie te kunnen informeren over mogelijke incidenten in het uitgaansgebied Stratumseind in Eindhoven. De gemeente Eindhoven heeft mede door dit project een raadsbesluit genomen over gebruik en gebruiksrecht van data die in de openbare ruimte worden ingewonnen.

Door projecten uit te voeren met Nederlandse gemeenten op de Big Data Innovatiehub wil Atos gezamenlijk antwoorden zoeken op vragen als is big data voor overheden direct gekoppeld aan een cloud-strategie? Kan een klassiek beheerd datacentrum snel genoeg anticiperen op de  veranderende vraag naar capaciteit? Hoe moet de cloudstrategie van de gemeente geformuleerd worden om data gedreven sturing mogelijk te maken? Het draait dan om de volgende zaken:

1. Het belang van privacy. Als een combinatie van gegevens een uniek object of persoon identificeert dreigt er inbreuk op de privacy en zal dit gesignaleerd moeten worden voor dat deze combinatie gelegd kan worden. Hoe kan Data Science als onderdeel van toezicht op privacybewaking binnen overheden ontwikkeld worden?
2. Opt-in / opt-out. Ook al zien we dat burgers meer en meer data genereren en delen moet er een mogelijkheid geboden worden om persoonlijke data actief beschikbaar te stellen voor betere dienstverlening. Hoe kan de burger actief toestemming geven of ontnemen voor het gebruik van persoonlijke of profiel gegevens voor datagedreven sturing?
3. Voorlichting en transparantie. Combineren van data uit verschillende bronnen binnen de gemeentelijke administratie en het gebruik van gegevens die in de openbare ruimte worden ingewonnen moet transparant zijn voor burgers. Hoe ver moet een gemeente gaan om hier actief voorlichting over te geven?
4. Betrouwbaarheid. Gebruik van sensordata als onderdeel van de data gedreven sturing betekent ook dat betrouwbaarheid en beschikbaarheid van deze gegevens gegarandeerd moeten zijn. In feite wordt data een extra nutsvoorziening voor de overheid. Welke maatregelen moet een gemeente nemen om beschikbaarheid te garanderen waar nodig of waar kunnen garanties beperkt worden in het beschikbaar stellen van data?
5. Businessmodel. Financiering van deze data gedreven sturing vraagt om andere businessmodellen. Moet een gemeente databeschikbaarheid inkopen als dienst? Is het mogelijk om data als valuta in te zetten in de ontwikkeling van data gedreven sturing om zo sneller meer data beschikbaar te krijgen? 
6. Maturity-matrix. Aan welke voorwaarden moet worden voldaan om een succesvolle invoering van data gedreven sturing mogelijk te maken?

Ook de Europese Commissie heeft de afgelopen jaren sterk ingezet op het innoveren rond data gedreven sturing met het ontwikkelen van Fiware. Atos heeft een Fiware-node beschikbaar waarmee we samen met gemeenten onderzoek willen doen om antwoord te verkrijgen op bovenstaande vragen.

Dit artikel is ook te lezen in GOV magazine nummer 11 van Atos.