Geavanceerd internet was iets dat de inwoners van de Pflersch-vallei niet kenden. Analoge verbindingen met uiterst lage overdrachtsnelheden vormden een bron van ergernis. Tevens vormt het toerisme een van de belangrijkste economische pijlers van de vallei, en ook de bezoekers begonnen om betere internetverbindingen te vragen. Om deze reden besloot men om een wlan te implementeren dat internettoegang bood aan 140 huishoudens.
De Pflersch-vallei is een pittoreske locatie in de Alpen van Zuid-Tirol. De vallei bevindt zich tussen de Brennerpas en het nabij de Oostenrijkse grens gelegen dorpje Sterzing. Elk jaar trekt de vallei meer dan honderdduizend bezoekers. In de winter komen zij naar het nabij gelegen skigebied Ladurns, terwijl in de zomer de wandelaars, bergbeklimmers en mountainbikers toestromen. De bekendste inwoner van de Pflersch-vallei is Patrick Staudacher, die in 2007 wereldkampioen Super-G werd. Er wonen circa 650 inwoners verspreid over de ongeveer tien kilometer lange vallei. Naast drie belangrijke nederzettingen is er een aantal afgelegen boerderijen te vinden. Hoe pittoresk het landschap ook moge zijn, met de beschikbaarheid van breedbandverbindingen was het dramatisch gesteld.
Op de kaart van Zuid-Tirol vormde de Pflersch-vallei tot 2009 een blanco vlek wat betreft breedbanddekking. De vallei werd met de buitenwereld verbonden via één ASDL-lijn van Telecom Italia. In de vallei zelf was een klein aantal afzonderlijke DSL-verbindingen beschikbaar, maar beperkingen van de hoofdlijn zorgden ervoor dat slechts een derde van de capaciteit beschikbaar was. De gegarandeerde bandbreedte bedroeg niet meer dan 32 KB. Een aantal huishoudens beschikte rond 2009 over slechts één isdn-verbinding (128 K) of een analoge verbinding (56 K). 'Deze situatie was niet langer houdbaar', aldus Norbert Pallhuber van ETN-System, de lokale leverancier van ict-systemen. Desondanks vormden conventionele breedbandverbindingen simpelweg geen aantrekkelijke propositie voor de grote telecomproviders.
Breedband via het lokale energiebedrijf
Het coöperatieve energiebedrijf in Pflersch, de lokale producent en leverancier van stroom, ging op zoek naar een nieuwe oplossing die de hele regio zou kunnen voorzien van snelle en betrouwbare internetverbindingen. De coöperatie hield daarom een publieke aanbesteding. Het belangrijkste doel daarbij was om particulieren, hoteleigenaars en lokale bedrijven te laten profiteren van de voordelen van breedbandinternet. Er moest zelfs een snelle internetverbinding worden geleverd aan het skioord Ladurns, dat op circa 2200 meter hoogte is gelegen.
Een andere doelstelling was om een oplossing te implementeren waarmee de standen van meterkasten digitaal konden worden uitgelezen. Voor dit doel was een extra netwerk voor een groot aantal huishoudens benodigd. Systeemleverancier ETN-System won de publieke aanbesteding door een betaalbare oplossing zonder licenties voor te stellen die de Pflersch-vallei via een wlan zou verbinden met behulp van speciale zend- en ontvangstapparatuur voor buitendeurs gebruik, ook wel outdoor access points genoemd.
Wlan door de vallei naar het skioord
Voor het verbinden van de nederzettingen en de distributie naar het grote aantal abonnees werd gebruikgemaakt van een combinatie van draadloze point-to-point-verbindingen en een draadloos distributiesysteem van de Duitse netwerkfabrikant Lancom. Hiervoor moest eerst een reeks van hindernissen worden overwonnen.
Een van de belangrijkste hindernissen was de geografische structuur van de vallei. De afzonderlijke nederzettingen en huizen bevinden zich namelijk niet op gelijk niveau, maar op verschillende hoogten binnen de vallei. Daar tussenin liggen bergkammen en bossen, die grote obstakels vormen voor wlan-verbindingen, die normaliter zichtverbindingen vereisen. En met het oog op onafhankelijkheid mochten de access points alleen worden geïnstalleerd op gebouwen die onderdeel van de coöperatie vormden. Ondanks al deze factoren slaagde men erin om met exacte berekeningen en een geavanceerd systeem voor het monteren van de hardware op de juiste hoogte met een opmerkelijke oplossing voor de dag te komen.
Een lokale provider bood toegang tot het wlan via WiMAX, een toegangstechnologie voor draadloos breedbandinternet die vergelijkbaar is met wlan. Vanaf deze 'bron' werden zeven point-to-point-verbindingen in serie door de tien kilometer lange vallei geïnstalleerd. Dit maakt bruto overdrachtssnelheden tot 54 Mbps mogelijk. Het draadloze distributiesysteem pikt het signaal van de tussenliggende stations van de point-to-point-verbindingen op en distribueert het naar de abonnees. Dankzij de wlan-clients die op de huizen zijn geïnstalleerd kunnen ongeveer 140 klanten – zowel particuliere huishoudens als bedrijven – nu over breedbandinternet beschikken. De abonnees, die stuk voor stuk klant zijn bij de coöperatie, hebben contracten getekend voor het gebruik van het wlan. Afhankelijk van hun contract kunnen de particuliere huishoudens profiteren van netto overdrachtssnelheden tot 4 Mbps.
Het wlan biedt daarnaast concrete waarde voor het toerisme doordat hoteleigenaars gasten snelle internetverbindingen kunnen aanbieden. Er zijn nu ook wlan's op basis van point-to-point-verbindingen in het skioord beschikbaar. Op een hoogte van meer dan twee kilometer vormen extreme weersomstandigheden en winterse temperaturen van rond de -25°C geen uitzondering. 'We waren al onder de indruk van de buitendeurs functionaliteit van de Lancom-apparatuur die we voor andere projecten in Zuid-Tirol hadden gebruikt', aldus Pallhuber. 'Door de extreme weersomstandigheden hierboven zijn we aangewezen op uitzonderlijk robuuste hardware.'
Veelzijdige oplossing
Elke aansluiting biedt ondersteuning voor internettelefonie via dezelfde verbinding. De coöperatie biedt deze mogelijkheid aan zonder daarvoor extra kosten in rekening te brengen. Een ander voordeel is dat gebruikers van het netwerk elkaar gratis kunnen bellen. Er worden alleen kosten voor telefoongesprekken met de buitenwereld bij hen in rekening gebracht. Dankzij de gereduceerde kosten besparen de gebruikers alleen al op de gesprekskosten tot maar liefst vijftig procent.
De systeemleveranciers implementeerden in totaal vier netwerken die van elkaar worden gescheiden door virtuele lan's (vlan's). Het gaat om een publiek netwerk dat door de particuliere huishoudens wordt gebruikt, het netwerk dat de coöperatie gebruikt voor het uitlezen van meterstanden, een beheernetwerk en een vierde netwerk waarmee de distributeurs zijn verbonden.
De afzonderlijke netwerken zijn logisch van elkaar gescheiden, en zijn voor de gebruikers van andere netwerken zichtbaar noch toegankelijk. De netwerken worden uiteindelijk samen vanuit een wlan-controller, een centrale bedienings- en beheercomponent, gemanaged. De controller fungeert als DHCP-server en internet-gateway voor het beheernetwerk en het netwerk van de coöperatie. De controller biedt bovendien een veilige inbeloptie via IPsec VPN voor situaties waarin het nodig is om het beheernetwerk via internet te benaderen.
De virtualisatie van het netwerk vormde een belangrijke uitdaging voor de systeemleverancier. 'Het onderwerp van vlan's was nieuw voor ons, hetgeen het ontwerp van de configuratie bemoeilijkte', aldus Norbert Pallhuber van ETN-System. 'We zijn dan ook zeer te spreken over de vakkundige ondersteuning die we van de fabrikant hebben gekregen.'
Groeiende vraag
Ondanks een aantal kinderziektes zijn de meeste inwoners uiterst tevreden met de oplossing. De systeemleverancier werkte onophoudelijk aan de optimalisatie van het netwerk met de hulp van de fabrikant. Dagelijks werden nieuwe verzoeken ontvangen van huishoudens die ook toegang wilden hebben. 'In het begin waren mensen erg sceptisch over draadloze technologie', aldus Pallhuber. 'Nu iedereen te horen krijgt hoe betrouwbaar de oplossing is, willen steeds meer mensen toegang hebben. Onze doelstelling voor de komende twee jaar is om de hele vallei met in totaal 450 huishoudens aan te sluiten.'
