Je merkt het misschien zelf ook als ondernemer: er is steeds meer aandacht voor wat er achter de cijfers gebeurt. De onderlinge druk in jullie teams, zorgen over grensoverschrijdend gedrag of spanning door werkstress. Steeds vaker blijkt dat er behoefte is aan iemand die echt luistert. Voor veel kleine bedrijven betekent dan ook dat een vertrouwenspersoon steeds belangrijker wordt.
Meer vraag zorgt ook voor meer aanbod
Er is vraag naar een vertrouwenspersoon en dat zien we terug in de toename van het aantal vertrouwenspersonen in Nederland. In 2018 stonden er bij de Kamer van Koophandel rond de 200 vertrouwenspersonen geregistreerd. Aan het einde van 2023 waren het er rond de 900. Je ziet de stijging in aanbod en dat komt voornamelijk door de groei in de vraag. Medewerkers melden vaker ongewenst gedrag of ervaren psychosociale arbeidsbelasting. Externe vertrouwenspersonen krijgen 82 % meer meldingen dan een jaar eerder.
Die ontwikkeling is niet los te zien van actuele incidenten in de media of maatschappelijke discussies over werkcultuur. Ze vormen een wake-up call: dit speelt ook bij kleinere bedrijven. Daarom besluiten steeds meer ondernemers om een extern vertrouwenspersoon in te huren. Zo’n persoon staat buiten de organisatie, wat de drempel verlaagt voor medewerkers om hun zorgen te delen.
Onafhankelijkheid is belangrijk
Waarom niet iemand intern benoemen? Een interne vertrouwenspersoon kan handig lijken, zeker in een kleine organisatie. Maar dat brengt risico’s mee. Een medewerker kan het idee hebben dat een interne vertrouwenspersoon de kant van het management kiest of dat vertrouwelijke informatie toch doorsijpelt. Een externe vertrouwenspersoon biedt juist onafhankelijkheid. Die heeft geen interne rol, geen hiërarchie. Hierdoor ontstaat een veiligere omgeving om open te zijn.
Die onafhankelijkheid vertaalt zich ook in lagere drempels. Medewerkers durven eerder hun verhaal te doen bij iemand buiten het bedrijf. Het gesprek blijft strikt vertrouwelijk en vertrouwenspersonen zijn vaak gecertificeerd via organisaties zoals de LVV. Ook bij Eckcellent Vertrouwenspersoon wordt er gewerkt met gecertificeerde vertrouwenspersonen die specifiek zijn opgeleid voor het mkb. Zo weet je zeker dat de begeleiding professioneel en onafhankelijk is ingericht.
Wettelijke ontwikkelingen en beleidsdruk
Zelfs al ben je als ondernemer positief over het idee van ondersteuning, het blijft geen verplichting tot nu toe. Volgens de Arbowet moet je als werkgever wel zorg dragen voor psychosociale arbeidsbelasting (PSA), zoals stress of sociaal emotionele problemen, maar het hebben van een vertrouwenspersoon is nog niet verplicht.
Toch liggen er plannen voor een wetswijziging waarbij bedrijven met tien of meer werknemers straks wél een vertrouwenspersoon moeten hebben. GroenLinks heeft hiertoe een initiatief-wetsvoorstel ingediend, waarin ook is opgenomen dat een vertrouwenspersoon bij een brancheorganisatie of arbodienst voldoende kan zijn voor kleine organisaties. MKB-Nederland juicht bewustwording en veiligheid toe, maar waarschuwt tegelijkertijd dat verplichte regulering voor kleinere bedrijven tot extra last, kosten en bureaucratie kan leiden.
Taken van een vertrouwenspersoon
Een vertrouwenspersoon biedt geen oplossing, maar wel een luisterend oor. Medewerkers kunnen terecht met ervaringen van ongewenst gedrag, intimidatie, discriminatie of werkstress. De vertrouwenspersoon begeleidt, geeft inzichten over mogelijke vervolgstappen en verwijst door naar passende instanties of hulpverleners als dat nodig is.
Ook bewaakt een vertrouwenspersoon de anonimiteit en het verschoningsrecht. Zonder toestemming deelt hij of zij niets. Gesprekken worden niet automatisch doorgezet naar leidinggevenden; dit gebeurt alleen als de medewerker dat zelf aangeeft. Daarmee blijft het vertrouwen gewaarborgd.
Externe vertrouwenspersonen signaleren bovendien structurele patronen. Als zij herhaald meldingen zien over bepaalde thema’s, kunnen ze deze signaleren richting management of bedrijfsleider. Zo ontstaan inzichten voor verbeteringen in cultuur of beleid – zonder dat privacy in gevaar komt.
Wat betekent dit voor ondernemingen?
Als jij overweegt om een externe vertrouwenspersoon in te huren, dan kies je voor neutraliteit, herkenbaarheid en ervaring. Je laat zien dat je de veiligheid en integriteit binnen het bedrijf serieus neemt. Dat helpt niet alleen medewerkers, maar versterkt ook de bedrijfscultuur.
Daarnaast kan een externe vertrouwenspersoon bijdragen aan verzuimreductie en versterkte medewerkerstevredenheid. Iemand die zich gehoord voelt, meldt zich minder vaak ziek en presteert beter. Bij Eckcellent Vertrouwenspersoon merken ze dat ondernemers vaak pas aan de bel trekken als het al langer speelt. Juist dan is het waardevol om te kunnen terugvallen op iemand met ervaring, die gesprekken professioneel begeleidt zonder oordeel.
Budgettair is het ook niet per se onrealistisch. Veel externe programma’s werken met flexibele abonnementsvormen of op uurbasis. Dat maakt het haalbaar, zelfs voor kleine bedrijven.
Samen groeien in veiligheid
Als ondernemer zie je steeds meer dat mentale gezondheid, sociale veiligheid en integriteit geen losse thema’s zijn, maar verweven raken met het succes van het bedrijf. De groeiende belangstelling voor het externe vertrouwenspersoon inhuren laat zien dat ondernemers de behoefte voelen om goed te luisteren naar wat er speelt. Zo werkt het bedrijf niet alleen aan resultaten, maar ook aan een sfeer waarin medewerkers zich veilig voelen en gewaardeerd. Zeker in de nieuwe realiteit waarin werkdruk en grensverleggend gedrag vaker bespreekbaar worden, kan deze stap heel waardevol zijn, simpelweg omdat je vraagt: wat heb jij nodig om je werk met vertrouwen te doen?
