In het kantoor van een middelgroot Amsterdams bedrijf hangt een overzichtskaart van de wereldwijde telecommarkt. Dit geeft een beeld van alle allianties en connecties tussen telecombedrijven. De verantwoordelijke voor telecom binnen dit bedrijf neemt zijn taak serieus en brengt trouw alle veranderingen aan.
De laatste weken heeft hij moeten constateren in welk een beklagenswaardige positie hij verkeert, want niets is zo veranderlijk als de telecomwereld. De kaart is inmiddels onleesbaar, vanwege de talloze strepen, krassen en onduidelijke veranderingen die zijn aangebracht.
Wie gaat met wie? Dit is momenteel de meest gestelde vraag in de telecom-industrie. De overnames en aangekondigde fusies, maar ook het weglopen uit allianties zijn aan de orde van de dag. Een kleine greep uit de recente ontwikkelingen; SBC koopt Ameritech, AT&T neemt eerst kabelbedrijf TCI over en kondigt een aantal weken later een wereldwijde joint venture met British Telecom (BT) aan; Worldcom doet het met MCI en Bell Atlantic heeft een oogje op GTE, dat eerder MCI trachtte te kopen. Onoverzichtelijk? Jazeker, maar dit is nog maar het begin.
Onnavolgbaar
Het gedrag van enkele telecombedrijven is onnavolgbaar. Een voorbeeld. Het Spaanse telecombedrijf Telefónica heeft zich de laatste jaren als een ware hartenbreker gedragen. De ex-monopolist flirtte met British Telecom. Dit Engelse bedrijf had wel interesse in een innige relatie met de Spaanse. Telefónica is namelijk een interessante partner, met flink wat scharrels in Zuid-Amerika. Het Spaanse bedrijf liet BT echter in de steek en koos voor Unisource, het samenwerkingsverband tussen KPN Telecom, het Zweedse Telia en de Zwitserse PTT. De liefde is echter nooit tot bloei gekomen en Telefónica besloot vrij snel dit verstandshuwelijk te beëindigen. Na opnieuw een avance met BT, is het Spaanse bedrijf in het bootje gestapt met het Amerikaanse duo Worldcom/MCI. Als Telefónica een mens was, zou de buurt schande spreken van een dergelijk gedrag.
In de telecomwereld is echter alles geoorloofd. Allianties worden gesloten en gaan weer kapot. Unisource kreeg van Telefónica de kous op de kop en ook de relatie met Telecom Italia loopt op niets uit. Als klap op de vuurpijl verliet vorige week de partner in Amerika, AT&T, het samenwerkingsverband. British Telecom verloor eerst de internationale partner MCI aan Worldcom en vond binnen een jaar een vervanger met AT&T.
Koorts
In de Verenigde Staten heerst verreweg de grootste overnamekoorts. In 1984 splitste de regering van president Reagan monopolist AT&T op. Deze scheiding leverde naast Ma Bell AT&T in totaal zes Baby Bells op, die in hun regio lokale telefonie aanbieden. Deze actie was mede noodzakelijk om de concurrentie op de telecommarkt mogelijk te maken. Deze Baby Bells creëerden echter weer een lokaal monopolie. De Amerikaanse overheid zat niet stil. De Telecommunications Act uit 1996 staat de zes regionale bedrijven slechts toe zich te richten op lange-afstandstelefonie, als ze hun lokale markten openen voor concurrentie. Tot op heden heeft geen enkele Baby Bell hiervoor toestemming gekregen. Bell Atlantic, een van de regionale bedrijven, heeft een oplossing gevonden voor deze beperking. De onderneming kondigde onlangs de overname van telecombedrijf GTE aan. GTE is geen Baby Bell, maar levert naast lange-afstandstelefonie ook lokale diensten. Dankzij de overname is Bell Atlantic in weerzin van de Telecommunications Act in staat telefonie over grote afstanden aan te bieden en tegelijkertijd de monopolie-positie in hun eigen regio in stand te houden. Anno 1998, veertien jaar na de splitsing van AT&T zijn er nog slechts twee onafhankelijke ‘vrijgezelle’ Baby Bells over, Bell South en US West. De cirkel is bijna rond, de Baby Bells hebben bijna een nieuwe Ma Bell geformeerd.
Wensen
Wat is dan de reden van deze overname-golf? Allereerst brengt het karakter van de branche, met hoge vaste kosten voor de bedrijven een grote belangstelling voor samenwerking met zich mee. Kostenbesparing en synergie zijn argumenten die directeuren in vrijwel elke aankondiging van een overname gebruiken.
Verder wensen telecombedrijven zowel lange-afstandstelefonie als lokale diensten en Internet aan te bieden. Op deze manier vergroten ze hun kansen om multinationals, de grote jongens die het meest uitgeven aan spraak- en dataverkeer, te strikken. Deze bedrijven willen namelijk met een beperkt aantal aanbieders contracten sluiten, om de boel overzichtelijk te houden. Dus gaan de telecombedrijven op zoek naar branche-genoten die de gaten in hun productenaanbod te vullen. Daarnaast is schaalvergroting het toverwoord. De allianties willen hun diensten overal ter wereld aanbieden en de behoeften van grote bedrijven aan internationaal opererende aanbieders vervullen.
Analisten voorspellen dat de telecommarkt binnen enkele jaren zal worden gedomineerd door een handvol internationale reuzen. Na de liberalisatie van de nationale markten, neemt op dit moment het aantal aanbieders nog toe. Uit alle hoeken en gaten verschijnen nieuwe ondernemingen. Deze groei gaat langzamerhand over in consolidatie. Voorzitter Rob Matthijssen van de vereniging van Bedrijfstelecommunicatie Grootgebruikers (BTG) ziet positieve en negatieve aspecten aan de toekomstige dominantie van enkele grote bedrijven. "Het nadeel is dat de concurrentie af zal nemen. Aan de andere kant hebben grote bedrijven internationaal opererende aanbieders nodig. Dus deze globale allianties zijn positief." Op dit moment zijn volgens Matthijssen de voordelen voor de multinationals nog groter dan de nadelen.
Geruchten
De overname-golf staat nog maar aan het begin. De geruchtenstroom over nieuwe affaires steken alweer de kop op. Het Amerikaanse telecombedrijf Sprint is een geliefd onderwerp in het roddelcircuit. Het bedrijf maakt met Deutsche Telekom en France Telecom deel uit van de joint venture Global One. Sprint zou volgens onbevestigde geruchten lonken naar een andere partner. Deutsche Telekom overweegt volgens The Wall Street Journal een alliantie met het nieuwe bedrijf dat ontstaat na de overname van GTE door Bell Atlantic. Als deze berichten waar zijn, dan is het einde van Global One nabij. Arme telecommanager van het Amsterdamse bedrijf. Zijn nieuwe overzichtskaart zal binnen enkele weken opnieuw onbruikbaar zijn.
Regulatoren
De ontwikkelingen veroorzaken grote onduidelijkheid voor het bedrijfsleven, maar brengen ook bergen werk met zich mee voor de Amerikaanse en Europese regulatoren. Al deze overnames en allianties kunnen zonder de goedkeuring van deze instanties geen doorgang vinden. In Amerika gaat het voornamelijk om de Federale Communicatie Commissie (FCC) en het ministerie van Justitie. In Europa dient de Europese Commissie de transacties onder de loep te nemen. Commissaris Karel van Miert heeft recentelijk aangetoond zijn werk serieus te nemen. Zo keurde de Commissie de overname van MCI door Worldcom goed onder de voorwaarde dat MCI zijn Internet-activiteiten zou verkopen. De FCC heeft inmiddels zijn ernstige twijfels verkondigd over de afspraken tussen Bell Atlantic en GTE. Het is dan ook waarschijnlijk dat de partijen concessies moeten doen. De bewaker van de vrije markt moet echter toezien dat de diversiteit van het aanbod langzaam afbrokkelt.
