Wie achter de computer plaatsneemt, bestuurt een kast vol uitvindingen van de laatste 25 jaar. Sommige vondsten komen altijd in actie, andere alleen bij bepaalde werkzaamheden. Weer andere zijn een tijd lang belangrijk geweest, maar zijn nu al weer bijna vergeten. Of ze hebben nog invloed op uw leven, zelfs als u géén pc gebruikt. De successen op een rij.
De successen op een rij.
Top 1. Microprocessor
De eerste elektronische digitale computer, de Eniac (1945), weegt dertig ton. Halverwege de jaren zeventig ziet de microprocessor het levenslicht: in essentie een chip waarop alle rekenfuncties van een computer zijn geïntegreerd. De assemblage van een pc is nu zoveel simpeler dat goedkope massaproductie mogelijk wordt. De eerste microprocessor is de 8080 van Intel (1974). De opvolger, de 8088 (1978), wordt het hart van de eerste IBM pc. Een processor met de capaciteiten van de Eniac is nu zo groot als een vingernagel.
Top 2. Tekstverwerker
De eerste computers kraken getallen. Ze berekenen de baan van een raket of gaan – al in de jaren vijftig – aan de slag met verkiezingsuitslagen. Het is een flinke conceptuele stap naar het achter elkaar zetten van letters – niet bepaald een zware rekentaak. In de loop van de jaren zeventig, nog voor het tijdperk van de microcomputer, komt dit in zwang. Nu is tekstverwerken de computertoepassing. Iedereen die een pc heeft, schrijft ermee. Niemand koopt een computer zonder printer. Curieus genoeg geldt niet de tekstverwerker, maar juist het rekenprogramma VisiCalc als de killer app (beslissende toepassing) voor de microcomputer. VisiCalc is de voorloper van de huidige spreadsheet.
Top 3. Database
Ook databases horen bij de standaard kantoorsoftware, maar ze zijn minder populair. Adressenboekjes, agenda’s, e-mailprogramma’s, software voor het bijhouden van collecties; het zijn databases of ze bevatten er een. Voor populaire doeleinden maakt de markt speciale software, terwijl een algemene database wordt gebruikt voor specifieke problemen (‘Hoeveel klanten hebben een betalingsachterstand van meer dan drie weken, en wat zijn hun adresgegevens?’).
Talrijke sites op het World Wide Web waar je antwoord kunt krijgen op een zelf geformuleerde vraag (reisplanners) zijn loketten voor een database. Alles wat ordent, sorteert, combineert en filtert is een database. U zit in tientallen databases.
Top 4. BBS
Het ‘gieten’ van gegevens uit de ene computer in de andere was één gedachtensprong. Het besef dat dit niet via een speciale draad hoefde, en dat er een bestaand netwerk voor gebruikt kon worden, was een andere. Het idee tenslotte om ergens in dat bestaande netwerk, in casu het telefoonnet, een computer altijd paraat en bereikbaar te houden als doorgeefluik in het verkeer tussen honderden, duizenden andere computers, was geniaal.
Bij een Bulletin Board System laat je vanaf eind jaren zeventig bestanden en e-mail achter voor een medegebruiker, die het materiaal kan ophalen wanneer het hem schikt. Wel even afspreken bij welk BBS je dat doet. Ook kunnen mensen die tegelijkertijd on-line zijn met elkaar chatten: babbelen via tekst op het scherm. Er zijn nog honderdduizenden BBS-en. Het BBS is de voorloper van het netwerk, waarin veel computers permanent met elkaar verbonden zijn.
Top 5. Apple
De lijst cruciale bijdragen van Apple aan de computergeschiedenis is eindeloos. De eerste commercieel succesvolle microcomputer. De 3,5 inch diskette. En natuurlijk de doorbraak van de grafische interface met muis en iconen, die tot in detail door andere fabrikanten is gejat. Niet alleen door Microsoft (Windows), maar ook door concurrenten als Atari en Commodore. De muis, de vensters, het klikken en slepen, het dubbelklikken� De na-apers hadden het best anders kunnen doen, maar dat deden ze niet. De muis had een bal kunnen zijn, een pen, een joystick. Voor dubbelklikken zijn later alternatieven bedacht, maar het idee werd eerst gekopieerd. De menubalk bovenaan het scherm met uiterst links Bestand, is altijd klakkeloos overgenomen.
Ook Hypertekst, de methode om bijvoorbeeld woorden en plaatjes op het scherm ‘klikbaar’ te maken en zo te laten verwijzen naar weer andere teksten, beelden of geluiden, is een vinding van Apple.
Top 6. Multitasking
Eerst zou hier een loflied komen op de harde schijf, die het eeuwig verwisselen van floppies of diskettes overbodig heeft gemaakt. Maar fundamenteler nog is de mogelijkheid om verschillende programma’s tegelijk te gebruiken: multitasking. Voorheen moest je het ene programma sluiten en dan het andere starten (nadat je de juiste diskette had opgezocht en geplaatst). Een tekstfragment knippen-en-plakken van een tekstverwerker naar een database, was onmogelijk. Dat moest eerst als apart tekstbestandje worden opgeslagen (op welke diskette?) en daarna geladen door het andere programma, als dat eenmaal was gestart. Tegelijkertijd een virusscanner, een tekstverwerker, een e-mailprogramma, een browser, een faxprogramma en een bestandsbeheerprogramma ‘open’ hebben, was niet eens science fiction. Het was ondenkbaar. Voor de pc-wereld kwam deze verworvenheid pas in 1990 binnen bereik, met de komst van Windows 3.0
Top 7. Microsoft
Je kunt van Microsoft zeggen wat je wilt, de grote verdienste van het bedrijf is dat het standaardisatie van het besturingssysteem van bureaucomputers heeft afgedwongen. De kiem hiervoor is gelegd door IBM, dat de wereld veroverde met de pc. Microsoft heeft daarna alle pc-klonen ter wereld voorzien van MS-Dos en vervolgens van Windows. Het kwam in de jaren tachtig nog voor dat binnen een bedrijf de ene afdeling werkte met pc’s, de andere met Apple’s en een derde met Atari. Om maar te zwijgen van de moeilijkheden die privégebruikers onderling hadden met het uitwisselen van programma’s en bestanden. Dat is allemaal verleden tijd, dank zij de onvolprezen hebzucht van Bill Gates.
Top 8. World Wide Web
Voor 1993 was Internet een nuttige, maar obscure faciliteit voor wetenschappers. Met de opmaaktaal HTML (Hyper Text Markup Language) en de eerste browser was het World Wide Web een feit. Miljoenen mensen zijn door het WWW nu aangesloten op Internet.
Je kunt kranten en naslagwerken raadplegen, radio luisteren en tv kijken, een eigen homepage maken, inkopen doen, desnoods bij een winkel in de VS. Overal kun je (vaak gratis) software ophalen om je pc beter te laten werken of om het nieuwste nieuwtje te proberen.
Top 9. Cd-rewriter
Het veelzijdigste apparaat na de computer zelf. Je kunt cd’s kopiëren met muziek, software en data. Reservekopieën ‘branden’ van de inhoud van je harde schijf. Eigen muziek, video of software op cd zetten. Foto’s scannen en naar cd kopiëren. Bestanden transporteren die te groot zijn voor een diskette of een e-mail: hupla, cd op de post.
En dat voor een afbraakprijs. Hardeschijfruimte is spotgoedkoop: 75 gulden per Gb (1000 Mb). Een herschrijfbare cd van 650 Mb kost twintig gulden, dat is drie keer zo goedkoop. Een eenmalig beschrijfbare cd kost vijf gulden, tien keer zo goedkoop als een harddisk. En nog verwisselbaar ook! Een cd-brander kost vijfhonderd gulden. Een cd-rewriter is in zijn mogelijkheden te vergelijken met een homepage – al maken de meeste mensen domweg illegale kopieën.
Top 10. Kabel en ADSL
Een van de grootste problemen op Internet is bandbreedte. De verbindingen hebben niet genoeg capaciteit. Het is te vergelijken met de krapte in werkgeheugen en met de (vroegere) schaarste aan opslagruimte. Wat is de oplossing voor het bandbreedteprobleem? Een van de flessenhalzen is de verbinding tussen consument en provider. ADSL (Asymmetric Digital Subscriber Line) kan de snelheid van een telefoonverbinding opvoeren van 56 Kbit per seconde naar meer dan 1 Mbit per seconde – genoeg voor rechtstreekse video in tv-kwaliteit. Internet op de pc via de televisiekabel (niet te verwarren met Internet, bekeken via modem en tv-toestel) kan dat ook.