Het aantal personeelsadvertenties in de kranten blijft stabiel. Ondertussen bouwt elk bedrijf zijn website, om personeel te lokken. Helaas verloopt de online sollicitatieprocedure nog niet altijd gesmeerd.
De werkzoekende die op zijn vrije zaterdag aandachtig de personeelsadvertenties doorleest in de landelijke dagbladen, Intermediair of Computable, is een paar uurtjes zoet. Maar wie op Internet kijkt heeft aan het hele weekend nog niet genoeg. Vooral het laatste jaar zijn bedrijven massaal gestart met een eigen website, die voor een belangrijk deel is gericht op nieuwe werknemers. Daarnaast bestaat er inmiddels een haast oneindige reeks van meer en minder respectabele banensites, met namen als monsterboard, jobzone, sjob en banennet. Met fraai vormgegeven webpagina’s en niet minder fraaie beloften – internationaal opleidingstraject, optieregeling èn auto – ‘communiceren’ de bedrijven naar de begeerde kandidaat de uitnodiging ‘pluk mij, en wel direct via genoemd e-mail adres of standaardformulier’.
De aanhoudende economische groei veroorzaakt een onverzadigbare vraag naar personeel. Schaarse hoogopgeleide werknemers, ICT’ers voorop, hebben hierdoor zo langzamerhand een sterstatus bereikt.
Petra Biemans, projectmanager Corporate Human Resources bij automatiseringsconcern PinkRoccade, signaleert een trendbreuk. "Je kunt nu je cv op Internet zetten en in je leunstoel de reacties van geïnteresseerde werkgevers afwachten. Dat is een omkering. Wij benaderden onlangs ene meneer Jansen die zei: ik ben al door zoveel bedrijven gebeld dat ik er een beetje duizelig van word. Daarom heb ik een lijstje gemaakt van bedrijven waar ik echt graag wil werken. Daar komt u helaas niet op voor."
Koortsachtig
Terwijl werkgevers koortsachtig de digitale snelweg opgaan, stagneerde het aantal gedrukte personeelsadvertenties vorig jaar. Intermediair Arbeidsmarktanalyse, een telling van vacatures in 23 dag-, week- en vakbladen, kwam voor 1999 uit op ruim 66 duizend personeelsadvertenties. Nog geen zevenhonderd meer dan het jaar daarvoor: een verwaarloosbare stijging. Het aantal personeelsadvertenties voor automatiseerders en technici nam daadwerkelijk af.
De stagnatie van het aantal advertenties is vreemd, gezien de grote vraag naar personeel. Het CBS telde over het eerste en tweede kwartaal van vorig jaar een record-aantal vacatures in het bedrijfsleven, van respectievelijk 146 duizend en 182 duizend. Cijfers over het tweede halfjaar zijn nog niet beschikbaar.
De sterk toegenomen Internet-inspanningen van bedrijven in het afgelopen jaar, doen vermoeden dat ze hun wervingsactiviteiten langzaamaan verschuiven van gedrukte personeelsadvertenties naar Internet. Maar zo simpel ligt het niet.
Voor vrijwel alle ondernemingen blijven personeelsadvertenties voorlopig de hoeksteen van het wervingsbeleid. Gemiddeld besteden personeelsfunctionarissen tussen de vijftig en zeventig procent van hun wervingsbudget aan gedrukte advertenties in kranten en tijdschriften. "Wij zoeken technisch personeel", verklaart Jacqueline Mos, recruitment consultant bij telecombedrijf Nokia Nederland. "Tachtig à negentig procent van onze doelgroep heeft een Internet-aansluiting. Maar kandidaten zeggen het toch nog prettig te vinden om kranten door te kijken."
"De Pink Elephant-poot adverteert nog net zo veel als voorheen", reageert Biemans in dezelfde lijn. Bij Roccade zijn de personeelsfunctionarissen wel bezig met een nieuwe wervingscampagne omdat de net afgesloten campagne te weinig respons opleverde.
Personeelsfunctionarissen geven wel aan dat het karakter van de advertenties verandert. Concrete vacatures worden minder genoemd. In plaats daarvan proberen ondernemingen een gewenst imago uit te stralen met grotere algemene advertenties. Doordat goede werknemers voor bedrijven inmiddels net zo essentieel zijn als klanten, vervaagt de scheidslijn tussen marketing en personeelswerving. "Wij proberen een imago neer te zetten wat zowel klanten als werknemers aan spreekt, maar de nadruk ligt op de personeelskant", licht Dirk Nijdam, marketing en communicatiemanager van automatiseringsbedrijf de Tas Groep toe. Biemans redeneert hetzelfde: "De Pink-brand bestaat al jaren in de markt. Dat heeft gewoon een bekend imago."
Deze trend speelt niet alleen in de ICT-sector. Zuivelfabrikant Campina Melkunie, vertelt stafmedewerkster Personeel en Organisatie Helen Siebelhoff, plaatst standaard een paar keer per jaar een advertentie met de slogan: ‘Je wordt er al meteen voor vol aangezien.’ Siebelhoff zelf is verantwoordelijk voor het binnenhalen van management trainees en starters. Mede dankzij de advertenties slaagt zij erin om maar liefst tweederde van haar vacatures te vervullen door middel van open sollicitaties. "Ik krijg nu nog steeds reacties binnen naar aanleiding van onze advertentie in november."
Visitekaartje
Ook de Internet-sites die bedrijven uit de grond stampen, dienen als visitekaartje. De webpagina’s bieden bedrijfsinformatie met een nadruk op werving. Met een e-mail of een standaard-cv kunnen geïnteresseerde werkzoekenden direct reageren.
Voor Nokia Nederland was werven via Internet een logische keuze gezien het hoge Internetgebruik onder de doelgroep. De site biedt een vacature-overzicht en de mogelijkheid daarop te reageren. Hoewel de site pas vorig jaar is gestart, zijn de resultaten al merkbaar. "Wij ontvangen op dit moment meer reacties via Internet dan schriftelijk", zegt Mos. "Maar ik vind het moeilijk om te zeggen of dit betekent dat kandidaten minder de krant doorkijken." Ze kan zich voorstellen dat een gedrukte advertentie de aanleiding is om op het web te kijken.
Ook andere bedrijven zien werkzoekenden inmiddels meer reageren via Internet dan schriftelijk. Campina Melkunie, weet Siebelhoff, krijgt maandelijks ongeveer vierhonderd uiteenlopende reacties en vragen via de webpagina’s, de meeste afkomstig van studenten. Zij merkt een duidelijke wisselwerking tussen advertenties en Internet. "Veel sollicitanten schrijven in hun brief dat ze geïnteresseerd zijn geraakt door onze website."
Volgens Mos laat het moederbedrijf van Nokia in Finland zien welke rolverdeling er in de toekomst zal ontstaan tussen gedrukte advertenties en Internet. "In Finland adverteert Nokia nog steeds per krant maar de advertenties verwijzen voornamelijk naar de website." Ze tekent daarbij aan dat het Internet-gebruik in Finland veel hoger ligt dan hier.
"Het doel van de advertenties wordt steeds meer om aandacht te trekken voor de webpagina’s’, zegt ook Biemans van PinkRoccade. Pikant detail is dat Roccade al drie jaar geleden een campagne voerde waarbij de advertentie slechts verwees naar de website. Daarmee bleek Roccade zijn tijd te ver vooruit. "De reacties waren toen te mager om er mee door te gaan."
Eerste LBO-vacature
Of en wanneer webwerving advertenties zal vervangen, vindt Biemans van PinkRoccade koffiedik kijken. Het algemene idee is dat werving via Internet nog in de kinderschoenen staat. De gretigheid waarmee bedrijven zich de digitale snelweg opspoeden heeft volgens Gerard Van Haarlem, docent bij de opleiding Personeel en Arbeid aan de Amsterdamse Hogeschool, veel te maken met profilering: "Als je als bedrijf niet op Internet zit, maak je toch een beetje een suffe indruk."
Van Haarlem meent dat het Internetgebruik onder de Nederlandse beroepsbevolking nog niet hoog genoeg is om exclusief via Internet te kunnen werven. Marcel Coenen, hoofd P&O bij Strukton Bouwprojecten, is het hiermee eens. "Er gaan nog generaties overheen voordat Internet een beslissende rol gaat spelen. De ervaren medewerkers die wij zoeken, zijn meestal wat ouder. Die gaan nog niet zo gemakkelijk om met Internet." Bedrijven zien dat nu vooral jongeren en hoger opgeleiden reageren op hun Internetsites. Andersom plaatsen ondernemingen vooral vacatures op Internet voor schaars hoogopgeleid personeel. Uitzendbureau Adecco dat al in 1997 vacatures op Internet begon te plaatsen, ziet hierin, voor zowel vraag als aanbod, langzaam een kentering optreden. "Onlangs plaatsten we de eerste LBO vacature op ons net. De reacties zijn steeds meer afkomstig van een doorsnee van de beroepsbevolking", vertelt webmaster Mark de Jong. De intercedenten bij Adecco beslissen om een vacature wel of niet op Internet te zetten.
Een ander knelpunt van webwerving is dat de site vaak slecht wordt beheerd. Uit een onderzoek dat het vakblad Flexmarkt medio vorig jaar uitvoerde, bleek dat maar liefst de helft van de via Internet benaderde bedrijven nooit meer iets van zich liet horen.
Sollichat
De meeste bedrijven zien hun sites als een eerste stap en willen die de komende jaren verder gaan ontwikkelen. Biemans van PinkRoccade merkt op dat uit onderzoek blijkt dat mensen afhaken als ze twee tot vier keer moeten klikken om op de juiste webpagnia te komen. Een kleine rondgang langs de verschillende bedrijvensites wijst uit dat de gebruiker al gauw vier klikken verder is voordat hij op een vacature kan reageren.
Een futuristische aanzet tot het benutten van de Internet-mogelijkheden is te vinden bij automatiseringsbedrijf CMG. Na een positieve beoordeling van hun cv kunnen werkzoekenden op de CMG-site een real time sollichat voeren met een personeelsfunctionaris. Bij een positieve uitkomst van dit onderhoud, volgt er altijd nog een real live gesprek.
Een ander nieuw initiatief komt van Adecco. Dit uitzendbureau heeft ongeveer honderd vacatures van haar site toegankelijk gemaakt voor bezitters van een mobiele telefoon die is uitgerust met het zogenoemde Wireless Application Protocol (WAP). WAP geeft toegang tot Internet. Op dit moment levert alleen Nokia dit type telefoon en zijn er nog maar vijfduizend van op de Nederlandse markt.
Het achterblijven van het aantal gedrukte advertenties lijkt te wijten aan de toename van het aantal wervingskanalen. Biemans van PinkRoccade denkt dat succesvolle werving steeds meer zal afhangen van campagnes die een uitgekiende mix zijn van de verschillende wervingskanalen. Als voorbeeld noemt ze People at Work, een combinatie van tv-spotjes en Internet, waaraan verschillende bedrijven deelnemen. Een ander goed voorbeeld vindt ze de Computable carrièredagen die begin februari plaatsvinden. Dat is een IT-beurs die gepaard gaat met advertenties waarin de verschillende deelnemers worden genoemd en een Internetsite. Biemans vindt dit de hoge deelnameprijs van zestigduizend per stand waard.
Bij PinkRoccade ziet Biemans dat steeds meer mensen via via binnen komen: grofweg zestig procent van de nieuwe medewerkers, schat ze. Ze denkt dat advertenties op de tweede plaats komen en wervings- en selectiebureaus op de derde plaats.
Waar bedrijven voorheen een advertentie plaatsten en achterover leunden om de reacties af te wachten, moeten ze nu actief en creatief op zoek om mensen zover te krijgen bij hen te komen werken. Personeel werven wordt een kunst.