Gebrek aan ruimte vormt het grootste probleem voor het beheren van oude, cultureel waardevolle computers. Zo heeft de Belastingdienst in Apeldoorn geen plek meer voor een complete ponskaartinstallatie en wil ING af van een massageheugenmachine. Een nationaal depot voor uitgetelde computers is wenselijk.
De Werkgroep Verzamelbeleid Computerhistorie, een samenwerkingsverband van musea, heeft een inventarisatie uitgevoerd van de collecties oude computers in Nederland. Uit het rapport ‘Collectie Nederland Oude Computers’ blijkt dat er bij musea, particulieren en bedrijven genoeg interessante verzamelingen en unieke voorwerpen staan. Maar het bewaren en beheren ervan vormen de zorgenkindjes. De werkgroep gaat in overleg met het Instituut Collectie Nederland het verzamelbeleid verder vorm geven. Volgens Gerard Alberts, auteur van het rapport, streeft de werkgroep er niet naar alles te behouden, maar wil ze tot een afgewogen collectie computers, documentatie en programmatuur komen die waardevol is voor het cultuurhistorisch erfgoed in Nederland.
Strijd om kamers
De grootste bedreiging voor het behoud van oude machines is het ruimtegebrek. Veel oudere computersystemen en mechanische rekenmachines zijn groot en onhandelbaar. Depotruimte is in Nederland schaars. Vooral bij bedrijven en instellingen krijgen medewerkers, die de collecties meestal op vrijwillige basis beheren, te maken met managers zonder enig historisch besef. Zij eisen de ruimte op waarin de spullen staan opgeslagen. Volgens prof. dr Bob Hertzberger, voorzitter van de afdeling Informatica van de Universiteit van Amsterdam, neemt deze strijd alleen nog maar toe. Bij zijn eigen instituut staat de positie van het Computermuseum UvA herhaaldelijk ter discussie.
Rob Berkel, directeur van het Tilburgse museum Scryption en lid van de werkgroep, signaleert twee acute problemen: bij ING en de Belastingdienst. ING wil af van de 15 meter lange massageheugenmachine Trace en bij de Belastingdienst in Apeldoorn is in de kelder geen plek meer voor onder andere een complete ponskaarteninstallatie, bestaande uit sorteer-, collator- en tabelleermachines. De apparatuur is naar een onverwarmd depot van de Dienst Domeinen in Soesterberg overgeheveld. "Dat is niet bevorderlijk voor de staat van de machines", stelt Alberts.
Gerrit Nijhof van het centrum voor facilitaire dienstverlening van de Belastingdienst zegt dat zijn instelling die ruimte nodig heeft en de spullen daarom weg moesten. De suggestie dat de apparatuur in het depot kan wegroesten, wijst hij verontwaardigd van de hand. De collectie is overigens in handen van het Belasting- en Douanemuseum in Rotterdam, aan wie de Belastingdienst de spullen ooit geschonken heeft. Het hoofd ervan, Loes Peeperkorn-van Donselaar, vertelt dat de verhuizing van de volumineuze collectie aanleiding geeft om een definitieve selectie te maken van objecten die passen binnen het verzamelbeleid van het Rotterdamse museum. Voor de andere machines die de moeite van het bewaren waard zijn, moet nog een bestemming worden gevonden. Peeperkorn pleit voor een nationaal depot voor dit soort collecties.
Er bestaan nog twee andere nijpende situaties. Bij een verhuisbedrijf in Weesp staat de IBM-collectie ponskaartmachines uit de jaren vijftig weg te kwijnen; IBM Nederland wil hier op termijn van af. Verder kan het Floating Point-museum – een ex-HCC initiatief – de huur van het depot, waarin een collectie hobbycomputers en PC’s is opgeslagen, haast niet meer opbrengen.
