In voorgaande opinie heb ik het probleem van identiteitsdiefstal besproken wat veroorzaakt wordt doordat er lichtvaardig omgegaan wordt met (persoons)attributen, snippers informatie die helpen om ons te identificeren. Ik gebruik trouwens de term attribuut in navolging van de sociale identiteitstheorie omdat we nogal wat verschillende identiteitskenmerken hebben in alle digitale communities.
Naast toenemende maatschappelijke probleem van identiteitsdiefstal, mooi gedemonstreerd bij voorgaande opinie, hebben we ook privacy issues nu we ons steeds vaker moeten identificeren. Hoewel ik hier beter het woord traceren kan gebruiken als het om technische data gaat die als persoonsattributen overal aangeplakt worden. Door technologische ontwikkelingen krijgen we tenslotte steeds meer attributen die gebruikt kunnen worden om ons te identificeren.
Privacy vs piracy
Was tien jaar geleden een imei-nummer nog iets technisch, nu is het dus een persoonsgegeven, net als het ip-nummer. Maar vergeet ook niet alle Office-documenten waar de persoonsattributen automatisch in de eigenschappen gezet worden. De big data hype wordt vooral gevoed door het feit dat het erg eenvoudig is om aan dit soort gegevens te komen. Pleisters die nu geplakt worden met aanpassingen in wetgeving en maatregelen zoals Privacy Impact Assessment zijn dan vooral cosmetisch. Persoonsgegevens leveren nu eenmaal geld op en eerst ging het nog om adresbestanden, toen om telefoonnummers, daarna de e-mailadressen en nu alles wat nog niet bij wet verboden is.
Informatie die handig is voor de crm-systemen, want het zijn niet alleen de inlichtingsdiensten die dit soort gegevens verzamelen. Je moet op webformulieren dan ook steeds meer informatie achterlaten dan alleen naam en zo nodig het (aflever)adres. Vaak heb je al niet meer een opt-in maar nog moeilijker is het om je gegevens te verwijderen, tot zover dan ook de opt-out systemen.
Promofiel
Laat ik terug gaan naar in de inleiding genoemde sociale identiteitstheorie, een uit de psychologie komende theorie waarin dus meerdere identiteiten kunnen voorkomen die variëren van de meer sociaal-culturele, zoals bij een bepaalde vereniging behorend, tot collectieve zoals nationaliteit. Het gaat hier om groepen waarmee het wij-zij gevoel versterkt wordt en daarmee mede het gedrag bepaald. Zo blijken we iemand in pak eerder te vertrouwen dan iemand in spijkerbroek, is gratis advies minder waard dan duur betaalde consultatie en zijn Russen niet te vertrouwen.
Ik schreef eerder over dit menselijke gedrag in ‘Dot.com economie is nu Bedot.com economie’ waarop ik interessante reacties kreeg: ‘Maar is de mens niet zelf het probleem, die verwacht dat overheden verantwoordelijkheden dragen waar ze zelf niet toe bereid zijn?’ Maar het is juist deze overheid die zijn burgers een mes in de rug steekt door niet alleen het recht op privacy te ondermijnen door verplichtingen op te leggen om je te identificeren maar het ook nalaat om hand in eigen boezem te steken.
Consument slaat terug
In voorgaande opinie ‘Wie ben ik?’ noemde ik het aantal slachtoffers van identiteitsfraude, zeshonderdduizend volgens cijfers van het ministerie van binnenlandse zaken. Datzelfde jaar waren er volgens het CBS ook meer dan vierhonderdduizend spookburgers, mensen die verdwenen zijn uit persoonsregistraties van overheid. In 2012 was de overheid zelf dus al niet bij machte om 6 procent van de bevolking op een zodanige manier te identificeren dat er niet gefraudeerd kon worden. De trend laat een sterke groei zien, waardoor bij extrapoleren van deze cijfers het vermoeden gaat ontstaan dat het probleem eerder groter dan kleiner wordt. Ik weet niet wat de schade daarvan is maar wel dat de gemeenschap hiervoor belast wordt. Om terug te komen op het ‘wij-zij’ gevoel is het hier soms net Griekenland aan de Noordzee; imago blijkt belangrijker dan rechten van burgers.
Voor wie denkt dat de schade van fraude bij commerciële organisaties minder belastend is moet beseffen dat deze evengoed verdeeld wordt over de leden. En de bestrijding ervan wordt steeds moeilijker als aannemen van een valse identiteit makkelijker wordt. Het is om die reden dus dat we meer identificatiemiddelen krijgen en persoonsgegevens steeds verder verspreid raken. Erg opmerkelijk was de vlucht van Whatsapp naar een alternatief na melding van overname door Facebook. Blijkbaar is het besef er wel dat onze gegevens geld waard zijn maar weten we niet goed waar we deze moeten bewaren.
Leugen regeert
Discussie over privacy kwam trouwens pas echt op gang na de onthullingen van Snowden, de klokkenluider die eerst als de verraderlijke nerd werd neergezet. De laatste maanden wint hij aan populariteit en zorgen zijn onthullingen voor veranderingen. Helaas alleen bij de commerciële partijen want onze overheid vindt het geld van de burger belangrijker dan bescherming. Na Lektober en Diginotar was er even aandacht voor, VNG informatiebeveiligingsdienst werd per 1 januari 2013 opgericht maar verdween even snel van de agenda bij gemeenten als artikel in de krant. En minister Tapsterk maakte het helemaal bont nadat hij uiteindelijk door de rechtelijke macht gedwongen was om toe te geven dat ook de overheid aan derdenverstrekking doet van persoonsgegevens. Op de vraag wat ik ben zeg ik op dit moment: Een boze burger die teveel betaalt voor een slechte service.
Wordt vervolgd…..
Op dit moment nog een (vanilla) android waarbij zeer nauwkeurig keuzes maak in welke apps ik gebruik. Dit gaat in de toekomst een linux (Ubunto/Firefox) OS worden want wat dat betreft is Google net zo min te vertrouwen als Facebook met een CEO Eric Schmidt die rustig beweerd als je privacy wilt houden hebt je niets met internet moet doen.
Overigens hoef je niet helderziend te zijn waar dit alles heen zal gaan. Want de hints zijn al gegeven dat wij burgers op een gegeven moment een internet paspoort opgedrongen krijgen die in technische zin net zo lek zijn als de fysieke variant.
Dat we daarbij onze anonimiteit op moeten geven zal dan een zorgvuldig gewogen afweging genoemd worden. Maar zoals bij eerdere gevallen zal ook dit een opmaat blijken te zijn voor het misbruiken van de nieuwe mogelijkheden en zullen wij nog verder in onze rechten beperkt worden. Voor ons eigen goed natuurlijk, want wij zijn niet in staat onze eigen keuzes te maken en ons te beschermen.