De Nederlandse regering verscherpt de exportvergunningregels van geavanceerde chipmachines naar landen buiten de EU. Eerder meldde betrokkenen al dat deze regelgeving in de maak was. Nu meldt het ministerie van Buitenlandse Zaken (BZ) dat per 7 september 2024 de nationale exportcontrolemaatregel voor geavanceerde productieapparatuur van chips wordt uitgebreid.
Eerder werd de export van zogenoemde euv-machines (extreem-ultraviolet licht) al aangepakt. Nu komen er ook restricties voor diep-ultraviolet licht-(duv)-apparatuur. Die minder geavanceerde machines mochten eerder nog wel uitgevoerd en onderhouden worden zonder vergunning. ‘Met deze apparatuur kunnen in combinatie met technologieën uit andere landen geavanceerde halfgeleiders worden geproduceerd. Zulke halfgeleiders kunnen op hun beurt weer een belangrijke rol spelen in geavanceerde militaire toepassingen. Ongecontroleerde export van de productieapparatuur heeft dus gevolgen voor Nederlandse veiligheidsbelangen’, licht Buitenlandse Zaken toe.
De nationale vergunningplicht houdt in dat ook bij de export van geavanceerde productieapparatuur voortaan een exportvergunning moet worden aangevraagd. Het kabinet bepaalt per aanvraag of de vergunning wordt toegekend. ‘Er is dus geen sprake van een exportverbod. De nationale maatregel geldt voor uitvoer uit Nederland naar bestemmingen buiten de EU’, meldt BZ.
De maatregel is in de praktijk vooral bedoeld om de export naar China aan te pakken. Hiermee volgt Nederland Amerikaans beleid. De VS had al langer exportbeperkingen van deze geavanceerde machines ingesteld. De regeling kan gevolgen hebben voor ASML. De chipmachinebouwer uit Veldhoven behaalt een flink deel van de omzet uit China. Voor handel met Chinese bedrijven moet nu telkens een aanvraag worden gedaan en de vraag is of die dan wordt goedgekeurd.
Reactie ASML
ASML laat in een statement weten dat het de aanpassing van de exportvergunningsregeling vooral als een administratieve wijziging ziet die geen impact heeft op de omzet. ‘Als gevolg van de bijgewerkte vergunningseisen, en in lijn met US Export Administration Regulation, zal ASML exportvergunningen moeten aanvragen bij de Nederlandse overheid in plaats van bij de Amerikaanse overheid.’ Het gaat specifiek om verzendingen van ASML’s Twinscan NXT :1970i en 1980i DUV-immersie-lithografiesystemen. Voor de Twinscan NXT:2000i en daaropvolgende DUV-dompelsystemen geldt al de Nederlandse exportvergunningseis. De verkoop van de euv-systemen van ASML was al onderworpen aan licentievereisten.
Complexe kritische componenten en modules voor ASML komen meestal uit Duitsland en de VS, of het moederbedrijf komt uit die landen. US Export Administration Regulation en de Duitse Außenwirtschaftsgesetz regelen dus al veel voor ASML.
Maar er is altijd grijs gebied, zeker ook omdat de Duitse exportwetgeving nogal soepel is en handhaving in Nederland de laatste decennia slechts een papieren tijger is. Er wordt in de Tweede Kamer steeds meer over handhaving gedebatteerd, maar er wordt steeds minder geld en energie in handhaving gestoken. Distributiekanalen kan je vaak niet vertrouwen. Een illegale route via Turkije, Georgië, Centraal Azië of India is op dit gebied normaal.
Ik weet niet of ASML technische beperkingen inbouwt, zoals Geofencing, specifieke gebiedgebonden firmware.