Het Britse Post Office werkte meer dan vijftien jaar met computersystemen van Fujitsu waarvan Fujitsu-medewerkers al voor de uitrol in 1999 hadden ontdekt dat de software op grote schaal valse gegevens kon produceren. Jarenlang werd dit verdoezeld of ontkend – met uiteindelijk dodelijke slachtoffers.
Dat blijkt uit het ‘Post Office Horizon IT Inquiry Report’ van een onderzoekscommissie onder leiding van Wyn Williams. Volgens de oud-rechter wisten betrokken medewerkers dat de software illusoire bedragen kon opleveren op rekeningen van grote postkantoren rechtstreeks gerund door Post Office. De situatie ontstond doordat het boekhoudsysteem van Fujitsu, Legacy Horizon genaamd, regelmatig last had van ‘bugs, fouten en defecten’.
Genoemd rapport wekt opnieuw grote beroering in het Verenigd Koninkrijk gezorgd, nadat betrokkenen eerder in een docudrama van de Britse zender ITV met de neus op de feiten waren gedrukt. De serie bracht een van de grootste gerechtelijke dwalingen in de Britse geschiedenis in beeld, waarbij honderden postmeesters ten onrechte werden beschuldigd van diefstal en fraude vanwege fouten in het Horizon IT-systeem.
Vele honderden mensen zijn ten onrechte veroordeeld voor strafbare feiten
Het nieuwe onderzoeksrapport werpt een schokkend licht op de rol van Fujitsu en het Britse Post Office, een staatsbedrijf. Williams is ervan overtuigd dat behalve Fujitsu als softwarefabrikant ook het midden en hogere kader van de Britse posterijen wist of op zijn minst had moeten weten dat Legacy Horizon fouten kon maken. Toch is gedurende de hele levensduur van Legacy Horizon de fictie in stand gehouden dat de gegevens altijd accuraat waren. Elf jaar lang werd verzwegen dat het systeem ingebrachte bedragen ‘vergat’. Post Office verzette zich zelfs fel tegen de bewering dat Horizon af en toe inaccuraat was waardoor het leek alsof postkantoorhouders geld verduisterden.
Bewijzen
Tussen 2000 en de herfst van 2013 vervolgde Post Office duizenden medewerkers van postkantoren op basis van ‘onjuiste’ boekhoudkundige gegevens uit het Fujitsu-systeem. Dergelijke gegevens werden gebruikt om te bewijzen dat er verliezen waren geleden bij de filialen, die alleen waren te verklaren als gevolg van diefstal, vervalsing of fraude van de aangeklaagde personen. Steeds hield Post Office vol dat de door Horizon verstrekte gegevens volledig betrouwbaar waren.
Door deze wantoestand zijn vele honderden mensen ten onrechte veroordeeld voor strafbare feiten en verantwoordelijk gehouden voor denkbeeldige verliezen, aldus de onderzoekscommissie. Ruim tweehonderd postmasters kwamen in de gevangenis terecht. Zeker dertien mensen pleegden zelfmoord en nog eens tientallen ontwikkelden een alcoholverslaving.
Het rapport concludeert dat deze mensen slachtoffer zijn van volstrekt onaanvaardbaar gedrag dat een veroordeling verdient. Gedoeld wordt op Post Office, Fujitsu en een aantal van hun medewerkers. Maar onderzoeksleider Williams mag in zijn rol niet zeggen of personen dan wel Post Office misdrijven hebben gepleegd of aansprakelijk zouden zijn in civiele procedures.
Klagen
Het schandaal kent een lange geschiedenis. Vrijwel direct na de uitrol van Legacy Horizon in 1999 begonnen postkantoorhouders te klagen dat het systeem af en toe onjuiste gegevens produceerde die van invloed waren op de rekeningen van de filialen. Ook nadat Legacy Horizon in 2010 werd vervangen door Horizon Online bleef het systeem fouten maken. In 2017 werd Horizon Online vervangen door HNG-A, een versie van Horizon die nog steeds in gebruik is. De onderzoekers menen dat Fujitsu’s claim niet geheel terecht is dat deze versie veel robuuster is.
Voor Fujitsu komt het rapport van de onderzoekscommissie ongelegen
Het vervangen van het systeem was begin 2024 nog niet gelukt en het plan om het te laten draaien in de Amazon-cloud faalde. Ondanks vervanging door nieuwe systemen blijven fouten bestaan. De gebrekkige software heeft de Britse belastingbetaler sinds 1999 al bijna zevenhonderd miljoen euro gekost.
Het rapport roept op tot betere compensatie van de gedupeerden. Die is gebrekkig en verloopt bovendien moeizaam. Onderzoeksleider Williams komt tot de aanbeveling dat het betrokken Britse ministerie, Fujitsu en Post Office uiterlijk op 31 oktober a.s., afzonderlijk of gezamenlijk, een nieuw systeem ontwikkelen ter compensatie van de slachtoffers. In een rapport moeten de compensatieprogramma’s dan wel de tot die datum genomen maatregelen daarvoor zijn beschreven.
Voor Fujitsu komt het rapport van de onderzoekscommissie ongelegen. Het Japanse bedrijf hoopt dit najaar op verlenging van een lucratief contract voor het beheer van een groot softwareplatform. Dat platform helpt bedrijven bij het navigeren door complexe post-Brexit-douaneprocedures voor het vervoer van goederen tussen Groot-Brittannië en Noord-Ierland.
