Onzekerheid over nieuwe opdrachten speelt rol
Veel it’ers overwegen in loondienst te treden. De Intelligence Group ziet nog geen grote beweging, maar constateert wel dat it-zzp’ers met de gedachte spelen om als personeelslid voor een vaste dienstbetrekking te kiezen.
Uit onderzoek van dit platform voor arbeidsmarktdata blijkt dat een ommezwaai aanstaande is. De International Talent Acquisition Monitor (ITAM), een survey waarbinnen de Intelligence Group werkenden elk kwartaal over allerlei onderwerpen bevraagt, spreekt boekdelen.
In de tweede helft van 2024 antwoordde bijna zestig procent van de it’ers negatief op de vraag ‘of je (weer) zou willen werken als werknemer in loondienst?’. In de eerste helft van dit jaar was dat gedaald naar iets minder dan dertig procent. Ongeveer de helft zei ‘misschien’, terwijl dat in het halfjaar daarvoor nog geen kwart was.
Sinds het tweede halfjaar van 2023 zeggen it’ers hier consequent vaker ‘ja’ op, twee keer zoveel als daarvoor. En sinds begin 2024 ligt dat stabiel rond vijftien procent. Uit deze cijfers blijkt dat zzp’ers die een loondienstverband overwegen in grotere mate actief of latent een opdracht zoeken. Ofwel, de zorg of de opdrachten blijven komen, leidt tot een heroverweging van het zzp-schap. De vraag in de it-flexmarkt, het aantal it-opdrachten, laat een sterkere daling zien dan de algehele flexmarkt.
Geert-Jan Waasdorp, directeur arbeidsmarkt bij Intelligence Group, ziet in deze cijfers een onderbouwing dat niet alleen de Wet deregulering beoordeling arbeidsrelaties (Wet DBA; leidt tot een strengere handhaving op schijnzelfstandigheid) een aanjager is voor de stap naar een loondienstverband, maar zeker ook het dalend aantal opdrachten.
Linie
Over de hele linie zijn opvallend veel zelfstandigen (zzp’ers), waaronder dus ook it’ers, (weer) in loondienst gegaan. Voor het tweede kwartaal op rij maakten twee keer zoveel zelfstandigen de overstap naar loondienst als daarvoor. Van april tot en met juni kozen 54.000 zzp’ers (3,5 procent van het totaal) voor een vast of tijdelijk dienstverband. In de drie maanden daarvoor waren dat er 68.000 (4,3 procent).
De stap naar loondienst kan een vast of tijdelijk dienstverband bij een werkgever inhouden, maar ook een contract bij een detacheerder. Uit het vast/flex-dashboard van Intelligence Group blijkt dat het aandeel hoogopgeleide zzp’ers waar opdrachten aan worden gegund daalt, terwijl het aandeel gedetacheerden juist groeit. Dit is sinds de start van de metingen in 2022 niet zo hoog geweest als nu. Waasdorp: ‘Detachering wint iets aan terrein ten opzichte van zzp, maar ook de detacheringsmarkt heeft het moeilijk onder druk van dalende vraag naar flexibele arbeid.’ De directeur neemt aan dat het grootste deel van de omgezwaaide zzp’ers in loondienst is gegaan bij een werkgever.
Er zijn minder opdrachten beschikbaar voor hoogopgeleide zzp’ers uit verschillende sectoren. De totale hoeveelheid opdrachten voor deze flexprofessionals heeft in de eerste helft van dit jaar een daling van gemiddeld achttien procent laten zien ten opzichte van dezelfde periode in 2024.
Dat de zzp-monitor van de Kamer van Koophandel nog geen aanzienlijke daling van het aantal zzp’ers in de it te zien geeft, valt volgens de Intelligence Group te verklaren. Nadeel van deze cijfers is dat een zzp’er wel de stap naar loondienst gemaakt kan hebben, maar nog niet zijn bedrijf uitschrijft bij de KvK. Velen zullen het slapend aanhouden voor een bepaalde periode.
Opvallend is dat de overheid steeds meer zzp’ers en gedetacheerden inhuurt, ondanks regels die dit moeten beperken. Het aandeel inhuur nam binnen de overheid in mei en juni toe ten opzichte van de private sector, zowel in de vorm van zzp’ers als via detachering.
Waasdorp: ‘Ondanks de Roemernorm, die kaders stelt aan externe inhuur binnen de overheid, en de verplichting om de Wet DBA na te leven, lukt het Den Haag niet om hier grip op te krijgen. Januari 2026 wordt bepalend: gaat de Belastingdienst dan boetes uitdelen vanwege schijnzelfstandigheid, terwijl zij én andere overheden zelf hun zaken nog niet op orde hebben? Het zou te gek voor woorden zijn, maar als dat gebeurt, dan ligt er een verdere versnelling van zzp’ers naar loondienst in het verschiet.’
Trend
UWV ziet in eigen gelederen ook een trend dat externe it-krachten in vaste dienst willen treden. Het is altijd al het streven van de uitvoeringsorganisatie om krachten een vast dienstverband aan te bieden. Want UWV wil kennis en ervaring zo lang mogelijk binnenboord houden en dat geldt ook voor it’ers. Maar externe inhuur valt nauwelijks te vermijden, mede gelet op het tekort aan it-personeel. Bij it-trajecten is er vaak specifieke kennis nodig die niet altijd in huis is bij UWV.
De afgelopen periode heeft UWV aan een groot deel van de zzp’ers met specifieke it-kennis en expertise die bij de organisatie werken gevraagd of zij in dienst willen treden. Volgens een woordvoerder staat een groot deel van de mensen die gevraagd wordt om in loondienst te treden, hier zeer welwillend tegenover en treedt ook daadwerkelijk bij UWV in dienst. Dit betreft jonge collega’s, maar ook experts met een lange loopbaan in it.
Volgens UWV speelt hierbij mee dat veel zzp’ers merken dat er voor hen minder werk als zelfstandige is door de strengere handhaving van de wet DBA. Daardoor wordt het aantrekkelijker om in vaste dienst te gaan.
