IT2.0: van Project IT naar Process IT

Iedere it-manager heeft het voor zijn kiezen gekregen: de budgetverdeling van 75 procent voor het draaiende houden van voorzieningen en 25 procent aan het investeren in nieuwe ontwikkelingen moet worden omgedraaid. In een periode van grote innovaties en groei in dubbele cijfers was dat een goede propositie, maar de oplossingen die we als it-architecten gebruiken stabiliseren zich. We gaan een nieuwe fase in, zegt Frank Kroon van HP. Van het IT 1.0 principe, het doen van de juiste dingen, gaan we naar IT 2.0, het juist doen van de dingen.

Het juist doen van de dingen in plaats van het doen van de juiste dingen heeft vergaande gevolgen voor de budgetten en de budgetbesteding. Het is nu nog goed gebruik dat het overgrote deel van het budget wordt besteed aan operationele aspecten. Feitelijk kun je zeggen, dat dit in de huidige fase van de it-industrie een indicator is voor een goed functionerende it-organisatie. Een organisatie die in deze volwassen industrie 50 procent van het budget aan innovatie besteedt, is of erg laat of heeft in het verleden serieuze fouten gemaakt.

Betrouwbaar

Dit veranderende denken over de inrichting van de it-leveringsorganisatie is gegroeid onder invloed van de acceptatie van service oriëntatie als sleutelprincipe voor de enterprise architectuur. Door de focus op de dienstverlening en de interfaces ervan, is het ook van toenemend belang om de consistentie van deze serviceaspecten te garanderen. Het is niet alleen voldoende om aan te tonen dat een systeem op een vooraf bepaald tijdstip de juiste uitvoer oplevert (de belangrijkste indicator voor een project gedreven systeem: het slagen voor de acceptatietest), we moeten de dienstverlening zo inrichten dat de gebruiker op elk moment en onder alle omstandigheden kan rekenen op het systeem.

De it-dienstverlening moet dan ook opschuiven naar het type dienst dat we krijgen van een service provider, of bijvoorbeeld de elektriciteitsleveranciers: het maakt niet uit wat voor apparaat (gebruiker) vermogen vraagt van een stopcontact. Zolang de gebruiker voldoet aan de interface krijgt deze een consistente dienstverlening, ofwel 230V en 50 Hz wisselstroom. Als gebruikers van deze dienst rekenen we de leverancier zeker niet af op het niveau van hun innovatiebudget: we willen slechts de consistente dienst en wel voor een zo laag mogelijke prijs per eenheid. En dat is exact waar we als it-leveranciers ook naar toe gaan. We zullen gebruikers niet meer blij maken met de nieuwste en krachtigste computers of compleet nieuwe intelligentie. De it-leverancier gaat zijn werk doen in de backoffice en biedt een standaard pakket van services aan gebruikers. Gebruikers die op hun beurt de it-organisatie als zodanig voor lief nemen, zolang diensten maar beschikbaar zijn.

IT 2.0 Continuüm

Twintigste Eeuw IT 1.0 heeft decades lang gewerkt om te voldoen aan de eisen van de business. De methode omvatte steevast de ontwikkeling van strategieën, die vertaald werden naar programma's, projecten en uiteindelijk de implementatie van nieuwe systemen. De noodzakelijke synchronisatie met de business was een uitdaging met wisselend succes. Voornamelijk te wijten aan het faseverschil in definities van de eisen en het opleveren van een oplossing. Er waren (en zijn?) talloze voorbeelden van noodzakelijke nieuwe toepassingen die op het moment van oplevering al weer achterhaald waren. Een van de voornaamste huidige problemen wordt gevormd door de zogeheten eilandoplossingen, die voor een groot deel een logisch gevolg waren van de in deze tijd gebruikte methoden, de sprongsgewijze innovaties en de faseverschillen. Een noodzakelijke stap ook voor de ontwikkeling: immers, ooit begonnen we om te voorzien in onze eerste levensbehoeften ook met het planten van een enkele appelboom, niet met een boomgaard.

Veel organisaties lopen nu tegen de beperking van de huidige eilanden (silo's) aan. De benutting van de middelen is laag, de beschikbaarheid van de systemen middelmatig en het fase-verschil in de definitie en ontwikkeling van oplossingen wordt een knellend probleem. De adoptie van service oriëntatie is een uitstekend leidend principe om de kwaliteit van de it-dienstverlening te verhogen.
In het nieuwe model voor it-dienstverlening is het watervalmodel vervangen door een continuum voor definitie, ontwerp, implementatie, operatie en vervangen van it-dienstverlening. De basis is aanwezig: een set van basis diensten die het it-landschap ondersteunen: bijvoorbeeld grootboekadministratie en de inkoop- productie- en verkoopinformatiesystemen. Deze niet onderscheidende diensten vormen daarmee net zo een de facto standaard als utp-bekabeling, Ethernet transport, IP-routering en HTTP client-server communicatie.

Service Oriented Continuum

De meest succesvolle organisaties hebben de meest uitgebreide set aan standaard bouwstenen die als service worden geleverd. De standaard toepassingen worden via geabstraheerde interfaces als web services ontsloten. Naast de applicatie services wordt via het onderliggende model en de it-repository de juiste hoeveelheid computing power, applicatie servers, database servers, data oplslag en connectiviteit services beschikbaar gesteld. Cruciaal hierbij is dat de business gebruiker de toepassingslogica aangeeft die de samenhang bepaalt en daarmee is de applicatie ook direct productierijp. We noemen dit alleen waarschijnlijk geen applicatie meer, maar wellicht iets als Buslets, Mashups of Workflows.

De it-organisatie in dit model is dan veranderd in een zeer efficiënte productieorganisatie, die 95 procent van het budget spendeert aan een gegarandeerd leveringsproces. Rondgekoppelde processen, gecentraliseerde sturing en levenscyclus management zijn belangrijker dan het toepassen van de nieuwste innovaties. De it-organisatie dient zich te realiseren dat het van een innovatiedomein naar een utiliteitsdomein overgaat. Niet het ontwikkelen van de innovatie, maar het ondersteunen van de innovatie is de primaire doelstelling. Daarmee is in ieder geval de jarenlang nagestreefde synchroniciteit tussen de business en de it-organisatie een feit. Alleen wellicht op een andere wijze dan vroeger verondersteld.

Service Life Cycle Management

De meeste it-organisaties zijn in ontwikkeling naar dit nieuwe model van dienstverlening. Dit geeft echter ook aan dat er nog werk te doen is op de vereiste sleutelprocessen:
een Vraag- en Aanbod management systeem, met voorwaartse en terugkoppeling van de geleverde middelen en de behaalde resultaten;
een Service Management systeem die de vereiste kwaliteitsparameters voor de gecontracteerde services garandeert;
een Levenscyclus Beheer systeem voor Services, die de metadata voor de services gedurende inceptie, ontwerp, implementatie en operatie vanuit een centrale IT repository ter beschikking stelt;
een Utiliteitsmodel dat gebruik of toegevoegde waarde als basis gebruikt voor gebruikersrapportages.

De blauwe stromen in dit model vormen het primaire proces: het bieden van een consistente gebruikerservaring aan de gebruiker. De gele stromen vormen de noodzakelijke gegevensstromen voor de inrichting van een geregeld, gekoppeld proces. Deze stromen garanderen de service eigenschappen via het flexibel beschikbaar stellen van middelen, gedurende de levensduur van de service. De rode stroom regelt de compensatie tussen afnemer en leverancier van de service, gebaseerd op het gebruik van de service.

Black box

De service is zelf als een black box uitgevoerd. De gebruiker is niet geïnteresseerd in de achterliggende technologie, zolang er maar een consistente service wordt geboden op basis van de gestandaardiseerde aanvraag. Een it-service-gebruiker wil net zo graag weten waar de service vandaan komt als ik wil weten waar de stroom wordt geproduceerd die 's morgens mijn koffiemachine laat lopen.

Wellicht vraag je je af waar de noodzakelijke vernieuwing van it-services in dit model vandaan komt. Niet meer van de it-organisatie. Die focusseert zich op het juist doen van de dingen. Deze efficiency vereist wel veranderingen, maar wordt niet als innovatie gezien. Het ultieme scenario voor service oriëntatie bevat namelijk geen applicatie ontwikkelaars meer. Met een uitgebreide set aan standaard bouwstenen kunnen business-gebruikers zelf aan de slag om op basis van ‘wijs-en-klik' nieuwe functionaliteit te definiëren. Innovatie van it-toepassingen komt daarmee te liggen bij de business-gebruiker. Het service model levert een belangrijke ondersteuning voor innovatie: geen investeringskosten voor de it-services, doorbelasting op basis van actueel gebruik en door het uitschakelen van het it-ontwikkelproces een volledige synchronisatie met de business. Eindelijk.

Frank Kroon, LSC/Infrastructure Architect HP