De business-to-business sector is na jaren van ‘grote beloften’ zijn glans kwijtgeraakt. Ariba, I2, Commerce One, BroadVision. Stuk voor stuk hebben ze te kampen met kwakkelende resultaten en dito beursnoteringen. Even leken de b2b-ers immuun voor de economische teruggang. Maar nu staan ook zij op de nominatie om uit de beleggersportefeuille te worden gegooid.
Op het moment dat de business-to-consumer bedrijven stuk voor stuk werden getroffen door winstwaarschuwingen of zelfs kopje onder gingen, leek er voor de business-tot-business sector geen vuiltje aan de lucht. Aan de b2b-bedrijven werden bijkans bovenaardse krachten toegedicht: zelfs in tijden van recessie zouden hun producten gretig aftrek blijven vinden. De door hen geleverde software leidt immers tot teruglopende logistieke kosten bij de afnemers, zo luidde de redenering. En bovendien: via de zegeningen van supply chain management kunnen de afnemers ook nog eens van minuut tot hun minuut hun toeleveranciers en klanten in de gaten houden en dus betere voorspellingen doen over de toekomstige vraag. Ook dat zou in tijden van een haperende economie grote voordelen opleveren. Kortom, b2b-leveranciers zouden hun klanten, of het nu goed of slecht gaat, altijd op hun wenken kunnen bedienen.
Begin april sloeg echter ook voor de b2b-bedrijven het noodlot toe. Zelfs ‘blue chip’ Ariba, toonaangevend in de levering van ‘kostenbesparende software’ waarmee zakelijke klanten hun complete logistieke proces kunnen automatiseren, werd zwaar getroffen op de Amerikaanse technologiebeurs Nasdaq. Het vorig jaar nog zo veelbelovende b2b-fonds zakte de dag na ‘Black Monday’, op dinsdag 3 april, terug naar een schamele 4,44 dollar per aandeel en eindigde de beursweek met een nauwelijks aansprekender 5,34 dollar. Ter vergelijking: vorig jaar koerste Ariba nog op een ‘all time high’ van 173,50 dollar. Het eens zo de hemel in geprezen b2b-fonds ziet zich nu gedwongen een derde van zijn personeel op straat te zetten (zevenhonderd medewerkers) en stelde de analisten zwaar teleur met een verlies per aandeel van 20 dollarcent.
Consolidatie
Ariba voert inmiddels een heel peloton van kwakkelende b2b-ers aan. Zo moest ook Commerce One een groter verlies over het eerste kwartaal aankondigen. De leverancier van b2b-software komt uit op een verlies van 11 dollarcent per aandeel op een omzet van 170 miljoen dollar, terwijl de analisten van First Call/Thomson Financial hadden gerekend op een verlies van 6 dollarcent per aandeel. Commerce One werd door de beleggers afgestraft met een verlies van 28 procent en koerste aan het einde van de week weliswaar licht hoger, maar nog steeds zwaar kwakkelend op 7,2 dollar.
Nog meer slachtoffers? BroadVision dat een verlies van 14 tot 16 dollarcent per aandeel moest melden, terwijl analisten hadden gerekend op een kleine winst van 2 dollarcent per aandeel. Resultaat? Ontslag voor 15 procent van de werknemers (325 employees). Of I2 Technologies dat een ambiteus sypply chain management-project voor het wereldwijde sportconcern Nike moest afblazen en sindsdien de analisten heeft gemeld dat het rekening houdt met een 60 procent lagere nettowinst. En wat te denken van PSINet, dat zich heeft gespecialiseerd in het afstand beheren van internetsites voor bedrijven. PSINet staat inmiddels op de rand van de financiële afgrond en mag hopen nog in de markt te zijn voor een gezonde samenwerkingspartner.
De lijst is nog langer, maar dat weerhoudt topman Mark Hoffman van Commerce One er niet van te blijven geloven in de groeipotentie van de b2b-markt. "Die is door de recente tegenvallende cijfers ongeschonden." Hij verwijst daarbij ongetwijfeld naar onderzoeken als die van Gartner, waarin wordt voorspeld dat de markt voor e-commerce tussen bedrijven zal groeien van 433,3 miljard dollar vorig jaar naar 919 miljard dollar dit jaar. Maar de analisten van Credit Suisse First Boston zijn minder optimistisch. "De techbedrijven hebben allemaal last van hetzelfde virus. Geen enkele klant zal nieuwe technologie aanschaffen op het moment dat hij zelf 20 procent van zijn mensen moet ontslaan." Kortom, steeds meer bedrijven hebben op dit moment wel iets anders aan hun hoofd dan het aanschaffen van nieuwe b2b-systemen. Vandaar ook dat analiste Melissa B. Eisenstat van CIBC World Markets, op korte termijn een consolidatie verwacht in de b2b-markt en dat daarbij de overlevers wel eens de "grote softwarebedrijven" kunnen zijn, zoals Sap en Oracle.
Fata morgana
Hoe de toekomst van de business-to-business sector er ook zal uitzien, feit is dat de b2b-bedrijven de waarde van het internet, net als hun ‘opportunistische’ b2c-collega’s, hebben overschat. Om maar een voorbeeld te noemen. Enkele jaren geleden was er vrijwel geen b2b-bedrijf te vinden dat niet hoog opgaf van de mogelijke verdiensten uit e-markten (exchanges). De bedrijven zouden immers een percentage kunnen claimen van elke transactie die dankzij hun software mogelijk was. Het zou gaan om honderden miljoenen dollars gaan, kortom een potentiële goudmijn. Maar uiteindelijk bleek het een fata morgana.
Hetzelfde dreigt te gebeuren met het veelbezongen supply chain management. De mislukte deal tussen Nike en I2 is misschien slechts een eerste voorbeeld van een mislukt ‘supply chain’-project. Volgens analisten stuit de grote belofte van ‘supply chain management’ nogal eens op de realiteit, dat het soms erg moeilijk is om de systemen bij met name complexe organisaties optimaal te implementeren en draaiende te houden.
De b2b-markt is bij lange na niet op sterven na dood. Maar of de grote beloften van de afgelopen jaren op korte termijn worden ingelost is onwaarschijnlijk, de optimistische marktonderzoeken ten spijt.
KPN, Atcostplus en Oracle
Dat de slechte resultaten van diverse b2b-bedrijven geen definitieve rem zetten op ambitieuze e-marktplaatsprojecten, blijkt wel uit het gezamenlijke b2b-project van telecombedrijf KPN, de ICT-marktplaats Atcostplus en de leverancier van e-business-software Oracle. De drie willen via het project hun inkoop bundelen in een nieuwe onderneming, die moet uitgroeien tot een van de grootste Europese elektronische business-marktplaatsen. In eerste instantie wil de nieuwe onderneming zich richten op het inkopen van goederen en diensten die niet van strategische betekenis zijn voor het primaire productieproces van ondernemingen. Daarbij gaat het onder andere om ICT-producten en -diensten, uitzendkrachten en kantoorbenodigdheden. De partijen hebben berekend dat op basis van de huidige handelsvolumes van KPN en Atcostplus het totale handelsvolume over het eerste jaar ongeveer 2,5 miljard euro zal bedragen. De joint venture verwacht in het derde kwartaal van 2001 operationeel te zijn.
KPN Telecommerce en Atcostplus zullen elk ruim 40 procent van de aandelen in handen krijgen van de nieuwe e-onderneming. Daarnaast wordt ook Oracle (minderheids-)aandeelhouder. Bovendien streven de deelnemers naar de toetreding van andere strategische partners, om zodoende de groei van de marktplaats te stimuleren en het aanbod van diensten uit te breiden.