1,1 miljard voor opleidingen

Leren en werken integreren steeds meer. Wie vroeger van school kwam, zocht een baan en kwam daarna misschien nog eens per toeval in de schoolbanken terecht. Tegenwoordig gaat het leren door. Nieuwkomers op de arbeidsmarkt, met name hbo'ers en universitair geschoolden, laten in toenemende mate hun keuze voor een werkgever afhangen van de mogelijkheid of ze kunnen blijven leren in hun baan. Het fenomeen opleiding - intern of extern - lijkt zich daarmee te ontwikkelen tot een belangrijke arbeidsvoorwaarde.
Het budget dat in het Nederlandse bedrijfsleven wordt vrijgemaakt voor IT-opleidingen vertoont sinds 1995 spectaculaire groeicijfers. Anders dan op het eerste gezicht het geval lijkt, heeft de groei weinig tot niets te maken met zaken als de millenniumwissel of de komst van de euro. "De stijging van het budget is vooral in verband te brengen met de introductie van nieuwe technieken en de opmars van Windows in de zakelijke markt. De automatiseringsgraad binnen bedrijven heeft op dat terrein de laatste zes jaar een enorme vlucht genomen", zo stelt Nidap-directeur Paul van der Wal desgevraagd. Niche Data Publishers (Nidap) is een in Amsterdam gevestigd onderzoeksbureau dat aan de hand van marktgegevens advies uitbrengt aan opleidingsinstituten.
De markt voor IT-opleidingen groeit nog steeds, zij het naar verwachting minder spectaculair dan de afgelopen jaren. Het Nidap signaleerde ten tijde van het laatste onderzoek - kort voor de malaise rond internet en technologiefondsen - kleinere investeringsintenties binnen het bedrijfsleven. De groei van het totale budget is voor dit jaar becijferd op 4 procent, waarmee een bedrag van 1,1 miljard gulden wordt bereikt. Ter illustratie: de effectieve groei in 1999 bedroeg 17 procent ten opzichte van een verwachting van 12 procent.

Budget

Ondanks de dalende investeringsintenties over de gehele linie blijven twee sectoren flink investeren in IT-opleidingen: Transport & Communicatie en de IT zelf. Van alle bevraagde bedrijven in de sector Transport & Communicatie verwacht bijna 48 procent dat het budget voor IT-opleidingen dit jaar verder stijgt. Op de derde plaats volgt de overheid, waarin 43 procent van de bevraagde instellingen een stijgend budget verwacht. Daar staat tegenover dat 16 procent van de overheidsorganisaties verwacht dat het budget daalt met bijna 55 procent. De overheidsinstellingen die een stijging verwachten, voorspellen een toename van het budget met 18 procent. Het Amsterdamse onderzoeksbureau maakt geen individuele bedrijfsgegevens bekend.
In een belangrijk aantal sectoren wordt de dalende investeringsbereidheid haarfijn door de cijfers geïllustreerd. Binnen de financiële dienstverlening, de zakelijke dienstverlening, de zorgsector, de nutssector en de handel verwacht respectievelijk slechts 32, 30, 23, 23 en 28 procent van de bedrijven dat het budget voor IT-opleidingen stijgt. Dat bijvoorbeeld de financiële dienstverlening niet aan de kant van de groeiers zit, zegt wel iets, maar niet alles over de branche, zo betoogt Van der Wal. "Die cijfers vertellen iets over de intenties, maar zeggen er bijvoorbeeld niet bij dat in deze sector al sprake is van een fors aantal opleidingsdagen per jaar per werknemer, in tegenstelling tot bijvoorbeeld de zakelijke dienstverlening. Daarnaast kan de situatie van bedrijf tot bedrijf natuurlijk verschillen."
De sector die jaarlijks het meeste geld uitgeeft aan IT-opleidingen is de IT zelf. In 1999 werd aan opleidingen per bedrijf vanaf 75 werknemers gemiddeld 600.000 gulden uitgegeven, substantieel meer dan in de sector Transport & Communicatie, waar het gemiddelde op 395.000 gulden lag. In de overheidssector kwam de gemiddelde uitgave per organisatie niet boven de 155.000 gulden uit. In 2001 groeit het investeringsniveau in de sector Transport & Communicatie het snelst. In deze branche wordt een stijging van het budget verwacht van 27 procent ten opzichte van 18 procent in de IT. Het totale gemiddelde budget per bedrijf blijft in de IT echter nog steeds het hoogst.

Meer hbo'ers

Inhoudelijk is een duidelijke verschuiving waarneembaar in het type IT-opleidingen dat medewerkers van bedrijven volgen. Lag de nadruk de afgelopen jaren op eindgebruikersopleidingen, tegenwoordig ligt het accent volgens Paul van der Wal op (semi-) technische automatiseringsopleidingen. "Daarbij zie je een concentratie rond de terreinen van besturing, beheer, datacommunicatie en internet-toepassingen", zegt hij. "Je kunt daar uit afleiden dat een belangrijk deel van de opleidingen waarin de afgelopen jaren is geïnvesteerd inmiddels in toenemende mate ingeburgerd raakt binnen bedrijven."
Tezamen met de inhoudelijke verschuiving is sprake van een groeiend aantal hbo'ers dat opleidingen volgt en tegelijkertijd een dalend aantal mbo'ers. "De hbo'ers vormden op het terrein van de IT-opleidingen al de grootste groep. Die blijft in omvang toenemen, terwijl de op een na grootste groep, die van de mbo'ers, in omvang afneemt. Dit jaar is sprake van een daling van vier procent", zegt Van der Wal. "Die cijfers zijn in strijd met hetgeen een paar jaar geleden algemeen werd verwacht. Toen leefde het idee dat veel mbo'ers op IT-niveau zouden worden bijgeschoold. Het tegendeel is echter het geval."
Volgens Van der Wal blijkt uit het samenspel van de gegevens dat het bedrijfsleven steeds meer waarde hecht aan opleidingen. Zo is bijvoorbeeld sprake van een significante daling van het aantal bedrijven dat de relatie met opleidingsinstituten wil beperken tot de inkoop van scholing. In 1999 gold dit nog voor 60 procent van de bedrijven, momenteel voor 53 procent. Zo'n 25 procent van alle bedrijven betrekt de instituten nauw bij het formuleren van de opleidingsplannen. Van der Wal: "Bij de bedrijven van meer dan vijfhonderd werknemers is zelfs een tendens waarneembaar die naar outsourcing neigt. Je ziet op dit moment al zelfstandige bedrijven ontstaan die zich volledig toeleggen op het toetsen van het kennisniveau van medewerkers van een bedrijf. Daar koppelen ze vervolgens een advies aan vast ten aanzien van de te volgen opleidingen."

E-learning

Het overgrote deel van de IT-opleidingen - 90 procent volgens Van der Wal - wordt nog steeds gegeven in klassikale vorm. Maar de komende twee jaar wordt een daling voorzien van zo'n 3 procent. "Wat je ziet is dat andere leervormen gaan toenemen. Van e-learning is op dit moment nog in zo'n tien procent van de gevallen sprake, maar we voorzien een groei van zo'n twintig procent. Computer Based Training groeit met circa vier procent en vormen als open leercentra en coaching stijgen licht."
Het gebruik van e-learning al leermethode is in de IT op dit moment met 34 procent al het hoogst. De komende twee jaar wordt een groei voorzien van 7 procent, waarmee het totaal op 41 procent komt. De procentuele groei op het gebied van e-learning is echter het grootst in de sectoren Transport & Communicatie (+ 27 procent) en Industrie (+ 24 procent).
 
Abn Amro: opleidingsplan voor instromers
Abn Amro heeft een opleidingsbeleid geformuleerd dat is afgestemd op net afgestudeerde IT'ers op hbo- en wo-niveau en op mensen die maximaal twee jaar werkervaring hebben. Starters volgen een management-traineeship aan de Abn Amro Academy. De brede opleiding duurt twee maanden, is intensief en zoomt naar gelang de tijd verstrijkt in op IT. Onderdeel is een opleiding in persoonlijke vaardigheden. Daarna gaat een IT'er op een vaste plek of projectmatig aan de slag.
http://www.abnamro.nl/werken
 
KPN: nieuwe kennis leidt tot nieuwe producten
KPN Telecom hecht 'groot belang' aan het verder opleiden van IT'ers. Die opleiding start op het moment dat zij het bedrijf binnenkomen en is toegespitst op de technologie binnen bepaalde segmenten. "We vragen van ons personeel dat het goed is opgeleid. Zeker ten aanzien van IT'ers geldt dat ze minimaal up-to-date moeten zijn en blijven op technologisch gebied. Nieuwe kennis leidt tot nieuwe producten. Dat is belangrijk, omdat we als innoverend bedrijf zelf applicaties bedenken en ontwikkelen", aldus een woordvoerder. KPN biedt IT'ers die willen doorleren een scala aan opleidingsmogelijkheden. Die zijn toegerust op de functie en komen voor rekening van het bedrijf. Het merendeel van de opleidingen wordt door KPN intern verzorgd.
http://www.kpn.nl
 
Oracle ziet budget opleidingen stijgen
Oracle Nederland zag het budget voor opleidingen in 2000 met zo'n tien procent stijgen, terwijl het aantal personeelsleden met eenzelfde percentage terugliep. Jonge, instromende IT'ers worden door Oracle geplaatst bij de Internet Sales Divisie (iSD) in Dublin. Daar verblijven ze voor een opleidingsperiode van tenminste twee jaar. Ze leren er Oracle als organisatie kennen en de producten die het IT-bedrijf maakt, worden getraind in persoonlijke vaardigheden en verkopen met behulp van telefoon en internet aan klanten. Na die twee jaar kunnen ze een functie binnen Oracle Nederland krijgen. Carrièremogelijkheden liggen er met name op commercieel gebied, bijvoorbeeld als accountmanager of consultant. Oracle biedt in toenemende mate e-learning programma's aan. Daarnaast is recentelijk het Oracle Learning Network gelanceerd, dat zich richt op gevorderde Oracle-technologen. Binnen dit netwerk wordt gebruik gemaakt van i-learning, een Oracle-product dat een leeromgeving biedt voor verschillende soorten inhoud.
http://www.oracle.com/nl