Risseeuw: 'Werknemers zijn oppermachtig'

Volgens Ton Risseeuw is er in de ICT-branche sprake van eenzijdige mobiliteit. Automatiseerders veranderen regelmatig van werkgever, maar bedrijven komen niet af van werknemers die onvoldoende presteren.
"Werknemers zijn in Nederland oppermachtig", concludeert hij. "Het is een probleem dat ondernemingen veel in het personeel investeren, maar geen werknemers kunnen ontslaan die bijvoorbeeld niet in een team passen. Dit ondermijnt het concurrentievermogen van Nederlandse ICT-bedrijven. Het ontslagrecht is niet meer van deze tijd. Er is immers sprake van een nieuw type werknemer."

Adoptie

De voormalig directeur van Getronics staat niet bekend als een persoon die graag interviews geeft. Hij neemt wel uitgebreid de tijd om zijn werk als voorzitter van de taskforce 'Werken aan ICT' toe te lichten. Dit adviesorgaan presenteerde in oktober tien aanbevelingen voor acties om het tekort van ruim vijftienduizend gekwalificeerde automatiseerders terug te brengen. Het werk van deze groep zit erop, maar dit betekent niet dat de praeses achterover kan leunen. Risseeuw is nu voorzitter van het overlegorgaan Hoi voor het Hoger Economisch Onderwijs. Deze organisatie werkt de aanbeveling van de taakgroep uit om ICT in niet-informaticavakken op te nemen.
Niet alleen Risseeuw heeft een van de aanbevelingen geadopteerd. Ook Frans van Vught, rector van de Universiteit Twente, Leen Zevenbergen, directeur Origin en Roel Pieper werken adviezen uit. Organisaties als Fenit en bedrijven als ABN Amro en KPN zijn er eveneens bij betrokken. Stichting Axis gaat het imago-beleid coördineren.
Deze activiteiten stemmen Risseeuw tot grote tevredenheid. "De taskforce was een katalysator. Wij wisten dat de overheid geen zak geld klaar heeft staan. Vandaar dat het bedrijfsleven de uitwerking moet oppikken. Ik geloof zeker dat de ondernemingen er klaar voor zijn."

Meer werken

De overheid kan echter niet achterover leunen om toe te zien hoe organisaties en bedrijven de krapte op de arbeidsmarkt te lijf gaan. Risseeuw zegt dat het Rijk tussen de vierhonderd en achthonderd miljoen gulden in de uitwerking van de adviezen moet investeren.
"Wij hebben de aanzet gegeven. De overheid moet ook met geld komen. KPN investeert bijvoorbeeld mensuren voor de projectteams. Hiervoor is compensatie nodig. Er is geld genoeg. De bedrijven betalen tenslotte veel belasting. Het is gewoon een kwestie van allocatie van de middelen. De Melkertbanen kosten toch ook miljarden guldens?"
Minister Annemarie Jorritsma van Economische Zaken heeft zelf oplossingen aangedragen voor de tekorten op de arbeidsmarkt: naast het aantrekken van ouderen, allochtonen en vrouwen, moeten de huidige werknemers 'gewoon meer gaan werken'. Risseeuw valt de minister bij. "Jorritsma heeft natuurlijk gelijk. In vergelijking met andere Europese landen maken Nederlanders weinig uren. Hier moeten wij beter mee omgaan. Bedrijven investeren veel in trainingen van werknemers. Als mensen vier dagen per week gaan werken, stijgen de kosten. Een werkgever kan immers niet zeggen: 'dan gaan wij ook maar voor 80 procent opleiden'. Als de kosten eindeloos omhooggaan, komen wij hier in een nare situatie terecht."

Vrouwen

De werkgroep heeft in de lijn van Jorritsma ook geadviseerd over het aantrekken van vrouwen en allochtonen. "Het probleem dat weinig vrouwen voor een ICT-beroep kiezen, kom ik alleen in Nederland tegen. Getronics zit onder andere in Spanje, Noorwegen en Amerika, maar in die landen was dit geen onderwerp van discussie. Dat heeft met de cultuur te maken. Toch denk ik dat in Nederland steeds meer vrouwen bereid zijn fulltime te werken aan een carrière in de ICT, mits het vakgebied zich in al zijn aantrekkelijkheid etaleert."
De adviescommissie heeft niets geschreven over de instroom van ouderen in de branche. "Ik denk dat het heel lastig is om ouderen te leren omgaan met nieuwe technologieën. Ik vind wel dat mensen niet op hun vijfenvijftigste moeten stoppen met werken. Als iedereen dit doet, zitten wij met een probleem en moeten jongeren dit betalen."