Het lijdt geen twijfel dat internet gezorgd heeft voor een revolutie in de computer bedrijfstak, en een pijnlijke ook. Van zijn nederige komaf als een wereldnetwerk voor academici waardoor ze programma’s en data met elkaar konden delen is het uitgegroeid tot brandpunt van levensstijl in de ontwikkelde wereld. De netto invloed op de technologie-bedrijfstak is enorm geweest en in veel opzichten tamelijk schadelijk van karakter.
De communicatie industrie was het voornaamste doelwit. De pc was al ingeburgerd en hoewel het internet de verkopen heeft aangezwengeld en de pc-makers drijvende hield, heeft het de software wereld aardig in de problemen gebracht. Aan het begin van de expansie richting de privé-sector met zijn grote omzetten leek het wel Sinterklaas voor de communicatie sector. Ook de leveranciers van routers en andere componenten, denk met name aan Cisco, maakten een bloeiperiode door. De telecom carriers kregen te maken met een toenemende vraag naar hun diensten, maar wisten op de lange duur geen raad met de toenemende concurrentie die ermee gepaard ging. Desalniettemin zorgde de enorm gestegen vraag naar bandbreedte voor grote orders bij de leveranciers van communicatie apparatuur. Het kon niet op bij Alcatel, Newbridge, Marconi en anderen, allemaal bedrijven die thans, nu de markt verzadigd is, in grote problemen zijn gekomen. Die werden nog versterkt door de explosieve groei in de mobiele telefonie, gelijk opgaand met die in het internetverkeer, en net zo gedoemd tot overaanbod. De investeringen in de communicatie infrastructuur zullen op de lange duur zeker van belang blijken te zijn, maar zonder twijfel heeft de nadruk op mobiele telefonie investeringen weggezogen van verbeteringen in normale, niet-mobiele verbindingen, met name voor gebruikers thuis. Ons is beloofd dat rond 2000 de meeste huishoudens over ADSL zouden beschikken, of over vergelijkbare verbindingen. We zouden dan derhalve Ethernetlijnen met een capaciteit van minstens 1 megabit/sec hebben plus telefoon tegen vergelijkbare kosten als de conventionele telefoondiensten. Die norm is niet gehaald en zal voorlopig ook niet gehaald worden vanwege de financiële problemen ontstaan door de investeringen in mobiele telefonie.
Wat voor gevolgen heeft dit voor de it-bedrijfstak? Ongelukkigerwijs op een zorgwekkend aantal manieren. Bovenaan de lijst staat de invloed op de financiële staat van de it-aanbieders; die is bedroevend zoals we allemaal weten. Daar hebben we last van omdat het indirect zijn uitwerking heeft op de ontwikkeling, ondersteuning en kosten van de meeste systemen en diensten.
Het tweede grote gevolg op de it is de komst van elektronische handel. Dankzij internet moeten huis-tuin-en-keuken pc’s nu meegenomen worden bij het ontwerp van professionele systemen voor gegevensverwerking. Maar die applicaties verschillen van de meer traditionele systemen, met name in hun gebruikers interface. Gevolg: ontwikkelaars kregen het op drie fronten voor hun kiezen. In tegenstelling tot wat leken denken zijn de huidige bedrijfsapplicaties veel en veel belangrijker dan e-commerce toepassingen en ze blijven bovendien voortdurend om aandacht vragen. Dan is er de noodzaak om expertise en ontwikkeltools in te zetten bij het ontwikkelen en testen van de nieuwe generatie toepassingen. Dat slokt veel geld op en gaat ten koste van een aanzienlijke leercurve. Helaas heeft dit een stroom van misleidende adviezen tengevolge gehad. Maar hoewel er een aantal geheel nieuwe systemen zal verschijnen, met name op het gebied van B2B-applicaties, zal bij de online e-handelssystemen gewoonlijk een nieuw front-end geïntegreerd moeten worden met bestaande systemen. Dat heeft nogal wat aandacht gericht op hoe goed we onze bestaande systemen eigenlijk kennen, maar ook de behoefte gecreëerd aan nieuwe middleware, ofwel dot.net van Microsoft of een van de op Java gebaseerde applicatieservers.
Als we een paar stappen terug zetten en de zaak met een subjectief oog bekijken, dan is het duidelijk dat de verwachtingen veel te hoog gespannen waren. Te weinig aandacht is geschonken aan ontwerp, testen, prestaties en dergelijke. Eigenlijk zou de it-bedrijfstak inmiddels ervaren genoeg moeten zijn om niet aan druk van buitenaf toe te geven, maar het onvermijdelijke is gebeurd en veel te veel instant experts hebben de overhand gekregen. Wie hieraan twijfelt moet maar eens een willekeurige Webpagina bekijken. In 95 procent van de gevallen zijn die schandalig ontworpen met ontzettend weinig bekommernis om de behoeften van een normale gebruiker. De meeste zijn overduidelijk in elkaar gekwakt door zogenaamde whiz-kids die alleen voor eigen parochie ontwerpen, terwijl zij in de meeste gevallen toch niet de doelgroep van de site uitmaken.
Welke lessen kunnen we trekken uit de eerste fase van e-commerce, opwindend en problematisch als die is? Complexiteit is geen deugd, eenvoud wel. En daar kunnen gebruikersinterfaces wel wat van gebruiken. Het ontwerpen van een systeem is even belangrijk, zo niet belangrijker dan vroeger. En toch is het ontwerp er altijd bekaaid vanaf gekomen. We investeren nog immer veel te weinig in ontwerp en test tools. Wellicht dat de vereisten die e-commerce stelt precies de katalysator worden die de it voortstuwt op deze beide cruciale terreinen.
Martin Healey, pionier ontwikkeling van op Intel gebaseerde computers en c/s-architectuur. Directeur van een aantal it-bedrijven en professor aan de Universiteit van Wales.
