Ontwikkelingen bij Indiase ict-werkgevers, waar TCS een massa-ontslag aankondigt, zijn een teken aan de wand, het aantal ict-banen zal (hard) teruglopen. Bij Nederlandse bedrijven is het minder zichtbaar, maar die benutten ai vooral voor winstverbetering.
Het World Economic Forum waarschuwde een half jaar geleden al dat binnen vijf jaar wereldwijd bijna één op de drie banen zal zijn overgenomen door ai. Waar nu nog de helft van alle werkzaamheden door menselijke arbeid wordt uitgevoerd, zal dat tegen die tijd nog maar een derde zijn, zo meldde Computable begin dit jaar. Dankzij onder andere gen-ai, zullen ‘ai-gedreven bedrijven zélf software ‘bouwen’ in plaats van ‘kopen’, en veel applicaties in bedrijfsportfolio’s zullen worden geconsolideerd op low-code AppGen-platforms,’ zei John Bratincevic, principal analyst bij Forrester, destijds.
Kaalslag wordt dus verwacht in de hoek van softwareontwerp, -onderhoud en -services. Maar dat er al zo snel rake klappen zouden vallen, dat was wellicht niet de verwachting. Toch heeft Tata Consultancy Services (TCS), de grootste private werkgever en ict-dienstverlener van India, aangekondigd meer dan twaalfduizend banen te schrappen op midden en hoger managementniveau. En ook al is dat maar twee procent van het personeelsbestand van TCS, het is best zorgelijk dat middenklasse banen in de sector nu al zo ogenschijnlijk makkelijk te vervangen zijn door ai. De it-gigant uit Mumbai heeft meer dan een half miljoen ict-ers in dienst en haalt met hen een omzet van bijna driehonderd miljard dollar.
End of an era?
Dat TCS niet een uitzondering is, blijkt uit de zorgwekkende cijfers in het onderwijs daar. Waar het een paar jaar geleden nog normaal was dat de Indiase ict-branche jaarlijks zeshonderdduizend net afgestudeerde studenten opslokte, is ‘in de afgelopen twee jaar dat aantal dramatisch gedaald tot ongeveer 150.000,’ zo zegt de BBC, die verder over vorig jaar een daling van 72 procent in het netto aantal nieuwe werknemers bij de zes grootste ict-dienstverleners van India’ signaleert.
Tegen Computable zei TCS dat de ontslagen betrekking hebben op het wereldwijde personeelsbestand en gelden voor medewerkers ‘van wie de inzet mogelijk niet haalbaar is’, ondanks omscholings- en herplaatsingsinitiatieven. Het bedrijf zegt bewust te kiezen voor ‘het investeren in nieuwe technologieën’, het op grote schaal inzetten van ai voor de eigen organisatie, ‘het creëren van next-gen infrastructuur, en het herstructureren van het personeelsmodel.’
Nederlandse ai-transitie zet door…
De ai-transitie in Nederland gaat dezelfde kant op, lijkt het net verschenen rapport van Workiva te tonen, gebaseerd op eigen onderzoek onder 2300 professionals werkend bij internationale bedrijven. Zo stelt 41 procent van de Nederlandse respondenten meer tijd over te houden voor andere taken dankzij artificiële intelligence (ai). Hoe snel die extra tijd van twee, drie of vier rollen uit die groep optelt tot het overbodig worden van een van hen, dat zal nog moeten blijken.
Wel is al duidelijk dat Nederlandse organisaties waar ai structureel onderdeel is van de dagelijkse bedrijfsprocessen, zulke tijdwinst ‘vooral gebruiken voor het verbeteren van financiële prestaties, zoals kostenreductie en winst (55 procent). Daarnaast wordt ook ingezet op klantbeleving (55 procent), innovatie (45 procent) en de ontwikkeling en training van medewerkers (36 procent)’. Kortom, banen in marketing, (software) ontwikkeling, personeelszaken en training zijn nu al aan de beurt in Nederland.
… maar gaat langzamer dan gedacht en nodig is
Als we dan bedenken dat 87 procent van die respondenten het rendement op ai-investeringen het afgelopen jaar zag stijgen, is het duidelijk dat de trend doorzet. De hoek waar de klappen gaan vallen lijkt daarbij voor de hand te liggen: de 37 procent van de Nederlandse respondenten die zei moeite te hebben om technologische ontwikkelingen bij te houden.
Die waarschuwing geldt ook voor organisaties zelf. Want terwijl 52 procent van de Nederlandse organisaties zichzelf ziet als early adopter van ai, heeft slechts 15 procent het daadwerkelijk volledig geïntegreerd in de processen, zo concludeerde de Utrechtse ict-dienstverlener Conclusion uit navraag bij meer dan vijfhonderd Nederlandse ai-professionals.
De SER maakt zich wellicht daarom nog wat minder zorgen. ‘De effecten moeten […] niet worden overschat,’ stelde de raad recent. ‘De achterblijvende productiviteitsgroei in Nederland maakt het echter wel belangrijk om de mogelijkheden van ai te benutten daar waar het kan.’
